فشار خون بالا؛ تشخیص، علائم و درمان

فشار خون بالا (به اصطلاح پزشکی هایپرتانسیون) گاهی به راحتی آشکار نمی‌شود و می‌تواند برای مدت‌ها بدون علامت‌های واضحی پیش برود. در نتیجه، برخی از افراد ممکن است در مورد وضعیت فشارخون بالای خود اطلاع نداشته باشند تا زمانی که مشکلات جدی به وجود آید.

اما، فشار خون بالا می‌تواند عوارض جدی را به دنبال داشته باشد، بنابراین شناسایی و مدیریت آن بسیار مهم است. با ما همراه باشید تا در مورد روش‌های پیشگیری، به روزترین و اصلی‌ترین و بی‌عوارض‌ترین درمان‌های فشارخون بالا که باعث ایجاد نتایج قطعی خواهد شد با شما صحبت کنیم.

کنترل فشار خون بالا

برخی نکات و راهنمایی‌های مرتبط با کنترل فشار خون بالا که توسط بهترین دکتر فوق تخصص فشار خون عبارتند از:

⦁ پایش خودکار فشار خون: استفاده از دستگاه خانگی برای اندازه‌گیری فشارخون خود و ثبت آن در یک یا دو بار در روز می‌تواند به شما کمک کند تا فشار خون خود را پایش کنید و تغییرات آن را در طول روز مشاهده کنید.

⦁ قطع مصرف مواد مضر: ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل می‌تواند به بهبود فشارخون کمک کند.

⦁ مصرف داروها: در صورتی که پزشک برای شما داروهایی را تجویز کرده است، مهم است که آنها را به‌طور منظم و به‌دقت مصرف کنید و دستورات پزشک را رعایت کنید.

⦁ کاهش مصرف نمک: مصرف بیش از حد نمک می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. تلاش کنید مصرف نمک را کاهش دهید و به جای آن از ادویه‌های طبیعی و غذاهای طعم‌دهنده دیگر استفاده کنید.

⦁ مصرف پتاسیم: مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم مثل موز، آووکادو، سبزیجات، لوبیا و نارگیل می‌تواند به کاهش فشارخون کمک کند. تلاش کنید این مواد را به رژیم خود اضافه کنید.

⦁ مراجعه منظم به پزشک: مراجعات دوره‌ای و منظم به پزشک جهت ارزیابی و پیگیری فشار خون و اثربخشی درمان بسیار مهم است. همچنین، پزشک می‌تواند تغییرات لازم در درمان شما را براساس وضعیت و نیازهای شما اعمال کند. مهم است که تمامی تغییرات و مداخلات درمانی را با پزشک خود مشاوره کنید و دستورات او را رعایت کنید.

همچنین، ممکن است پزشک شما نیاز به انجام آزمایش‌های تکمیلی مثل آزمایش خون، آزمایش ادرار، اندازه‌گیری کلسترول خون و سایر تست‌های تشخیصی داشته باشد تا بهترین روش‌ها را برای مدیریت بیماری فشار خون برای شما تعیین کند.

فشار بالا

در برخی موارد، فشار بالا به عنوان “فشار خون اساسی” شناخته می‌شود که علت دقیق آن مشخص نیست. این نوع فشار خون بالا بیشتر به عوامل ژنتیکی، سن، جنس، و عوامل مرتبط با سبک زندگی برمی‌گردد.

در بعضی موارد دیگر، فشارخون بالا به عنوان “فشار خون ثانویه” شناخته می‌شود که ناشی از بیماری‌ها یا شرایط دیگری است که بدن را در معرض افزایش فشارخون قرار می‌دهند. به عنوان مثال ، بیماری‌های کلیوی، مشکلات در عروق خونی، اختلالات هورمونی و استفاده از برخی داروها می‌توانند عواملی باشند که منجر به فشار خون بالا می‌شوند.

برخی از علل مهم فشار بالا عبارتند از :

⦁ عوامل ژنتیکی : وجود سابقه خانوادگی فشار خون بالا می‌تواند ریشه در برگشت فشارخون بالا در فرد داشته باشد. ژنتیک و وراثت می‌تواند نقشی در آسیب رساندن به سیستم عصبی و عروق خونی داشته باشد که در نتیجه به فشارخون بالا منجر می‌شود.

⦁ عوامل مرتبط با سبک زندگی: عادات ناسالم مانند مصرف بیش از حد نمک، مصرف الکل، سیگار کشیدن، نداشتن فعالیت بدنی منظم و چاقی می‌توانند به افزایش فشارخون منجر شوند.

⦁ سن و جنس : با پیشروی سن، احتمال بروز فشار خون بالا افزایش می‌یابد. همچنین، مردان به طور کلی قبل از سنین بلوغ ممکن است بیشتر دچار فشارخون بالا شوند، اما پس از بلوغ، احتمال فشارخون بالا در زنان هم افزایش می‌یابد.

⦁ بیماری‌های مرتبط : برخی از بیماری‌‌ها و شرایط پزشکی می‌توانند فشار خون بالا را تحت تأثیر قرار دهند ، از جمله بیماری‌های قلبی، اختلالات کلیوی، بیماری‌های غده‌های تیروئید و اختلالات هورمونی.

⦁ عوامل رژیم غذایی: مصرف بسیار زیاد نمک، کاهش پتاسیم بدن، کمبود ویتامین D، مصرف بالای چربی های اشباع شده و کلسترول بالا در رژیم غذایی ممکن است به فشارخون بالا مرتبط باشد.

⦁ عوامل روانشناختی : استرس و اضطراب می‌توانند فشارخون را افزایش دهند و در برخی از افراد ممکن است به طور موقت فشار خون بالا ایجاد کنند.

فشار بلند خون

فشار بلند خون، که به عنوان فشار خون ارتفاعی هم شناخته می‌شود، یک وضعیت است که فشارخون شما در شرایط طبیعی بیش از حد بالا است. این وضعیت ممکن است علامتی از مشکلاتی در سیستم قلب و عروق شما باشد.

عوامل مختلفی می‌توانند به فشارخون بالا منجر شوند، از جمله عوامل ژنتیکی، سابقه خانوادگی فشار خون بالا، عادات غذایی ناسالم، نقص فعالیت بدنی، چاقی، مصرف بیش از حد نمک، استرس، مصرف الکل و سیگار، بیماری‌های مزمن مانند دیابت و کلیه، و عوامل دیگر.

مدیریت فشار بلند خون به طور عمده شامل ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی و مصرف داروها است. پزشک شما می‌تواند بر اساس وضعیت شما و عوامل مختلف، برنامه درمانی مناسب را تعیین کند. این برنامه ممکن است شامل تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم، کاهش استرس، کنترل وزن و مصرف داروها شامل مهارکننده‌های آنژیوتانسین، بتابلاکرها، دیورتیک‌ها و دیگر داروها باشد.

در کنار درمان دارویی، تغییرات در سبک زندگی نیز بسیار مهم هستند. برخی اقداماتی که می‌توانید در خانه انجام دهید عبارتند از:
⦁ رعایت رژیم غذایی سالم : مصرف مواد غذایی کم چرب و کم نمک، محدودیت در مصرف قند و شکر، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه، ماهی، مرغ و محصولات لبنی کم چرب می‌تواند به کنترل فشارخون کمک کند.

⦁ مدیریت استرس : استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، تمرین یوگا، روش‌های تنفس عمیق و انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

⦁ فعالیت بدنی منظم : انجام فعالیت‌های ورزشی منظم و ملایم مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و یوگا می‌تواند به بهبود فشارخون کمک کند.

⦁ کنترل وزن : در صورت داشتن اضافه وزن، تلاش کنید با کاهش وزن به وزن سالم برسید، چراکه اضافه وزن می‌تواند فشار خون را افزایش دهد.

بیماری فشار خون

بیماری فشار خون به وضعیتی اطلاق می‌شود که فشار خون شما به طور مداوم در سطوح بالا قرار دارد و معمولاً به صورت مزمن است. این وضعیت ممکن است بدون نشانه‌های واضحی برای مدت طولانی ادامه یابد و در صورت عدم کنترل و مدیریت آن، می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود.
فشارخون بالا به قلب و عروق بدن آسیب می‌رساند و می‌تواند باعث بروز مشکلات مانند :

⦁ بیماری قلبی : فشار خون بالا می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات قلبی مانند بیماری عروق کرونری ، اختلالات ریتم قلبی (آریتمی) ، افزایش احتمال ایست قلبی و حمله قلبی شود.

⦁ سکته مغزی : فشارخون بالا می‌تواند باعث رسوب چربی در عروق مغزی شود و منجر به سکته مغزی شود . این موضوع می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند ناتوانی، مشکلات حافظه، مشکلات گفتاری و تغییرات در رفتار شود.

⦁ بیماری کلیوی : فشار خون بالا می‌تواند باعث آسیب به عروق کلیوی شود و عملکرد کلیه را تحت تأثیر قرار دهد. این موضوع می‌تواند منجر به بروز بیماری کلیوی مزمن، نارسایی کلیوی و نیاز به دیالیز شود.

⦁ مشکلات اعصاب : فشارخون بالا می‌تواند منجر به آسیب عصبی شود و عوارضی مانند سردرد شدید، سرگیجه، اختلالات دید، تاری دید و اختلالات حسی و حرکتی را ایجاد کند.

⦁ بیماری عروقی : فشار خون بالا می‌تواند به طور مستقیم به عروق بدن آسیب برساند و منجر به بروز بیماری‌های عروقی مانند آترواسکلروز، انسداد عروق، آنژیوپلاستی و آنژین صدری شود.

⦁ مشکلات چشمی : فشارخون بالا می‌تواند به طور طبیعی به عروق کوچک و حساس چشم آسیب برساند و منجر به بروز مشکلاتی مانند آبسه شبکیه، کاهش دید، انسداد عروق قرینه و گلوکوم شود .

⦁ بیماری عروق پریفرال (عروق اندام‌ها) : فشار خون بالا می‌تواند باعث انسداد و آسیب به عروق اندام‌ها شود و منجر به بروز بیماری عروق پریفرال ، درد و تورم اندام‌ها ، زخم‌های سخت‌گیرانه و حتی نیاز به جراحی گردد.

فشار خون بالا چه عددی است

بسیار مهم است که بدانیم فشار خون بالا چه عددی است. فشارخون بالا در مقابل فشار خون طبیعی قرار می‌گیرد. برای تشخیص فشارخون بالا، اغلب از دو عدد استفاده می‌شود که فشارخون سیستولیک و دیاستولیک نامیده می‌شوند.

⦁ فشار خون سیستولیک بالاتر از 130 میلیمتر جیوه (mmHg): فشار خون سیستولیک نشان دهنده فشارخون در هنگام ضربه قلب و پمپاژ کردن خون است. اگر فشار خون سیستولیک بالاتر از 130 mmHg باشد، معمولاً در نظر گرفته می‌شود که فشار خون بالا است.

⦁ فشار خون دیاستولیک بالاتر از 80 میلیمتر جیوه : فشارخون دیاستولیک نشان دهنده فشار خون در زمانی است که قلب بین دو ضربه استراحت می‌کند. اگر فشار خون دیاستولیک بالاتر از 80 mmHg باشد، معمولاً در نظر گرفته می‌شود که فشارخون بالا است.

اگر فشارخون شما بالاتر از این مقادیر باشد، ممکن است دچار فشار خون بالا باشید.

داروهای فشارخون بالا

داروها برای کنترل فشارخون بالا به منظور کاهش فشار خون و کاهش خطر احتمالی عوارض جانبی مرتبط با فشارخون بالا استفاده می‌شوند. نوع دقیق داروها که پزشک تجویز می‌کند، بسته به شدت و نوع فشارخون بالا شما و وضعیت سلامتی شما ممکن است متفاوت باشد. برخی از داروهای معمول برای کنترل فشار خون بالا عبارتند از:

⦁ مهارکننده‌های آنژیوتانسین (ACE Inhibitors): مثل لیسینوپریل، انالاپریل، رامیپریل. این داروها با کاهش تولید آنژیوتانسین ، یک ماده تنگ کننده عروق، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ بلوک‌کننده‌های رسپتور آنژیوتانسین II (ARBs): مثل لوسارتان، والسارتان، کندسارتان. این داروها نیز با کاهش اثر آنژیوتانسین بر روی عروق، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ بتابلاکرها (Beta-blockers): مثل اتنولول، پروپرانولول، متوپرولول. این داروها با کاهش ضربان قلب و کاهش نیاز قلب به اکسیژن، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ دیورتیک‌ها (Diuretics): مثل هیدروکلروتیازید، فورزماید. این داروها با افزایش دفع ادرار و کاهش حجم خون، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ کلسیم بلوکرها (Calcium Channel Blockers): مثل آملودیپین، نیفدیپین، دیلتیازم. این داروها با کاهش تنش عروقی و مهار جذب کلسیم در عضلات عروقی، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ مهارکننده‌های آلفا (Alpha-blockers): مثل پرازوزین، دوکسازوزین. این داروها با تسهیل گذر وعده‌های عصبی بر روی عروق، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE Inhibitor) و مهارکننده‌های آنژیوتانسین وازودیلاتور (NEP Inhibitor): مثل ساکوبیتریل/والسارتان، لیسینوپریل/ساکوبیتریل. این داروها با همبسته شدن به آنزیم‌ها و مهار آنژیوتانسین و نیز افزایش سطح پپتیدهای ناتریورتیک، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ مهارکننده‌های مستقیم رنین (Direct Renin Inhibitors): مثل الیسیرن. این داروها با مهار رنین، آنزیمی که در تنظیم فشار خون نقش دارد، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ داروهای آنتاگونیست رسپتور آلدوسترون (Aldosterone Receptor Antagonists): مثل اسپیرونولاکتون، ایپرنون. این داروها با مهار اثر آلدوسترون در بدن، فشار خون را کاهش می‌دهند.

⦁ داروهای ترکیبی: در برخی موارد، پزشک ممکن است دو یا چند دسته دارو را به صورت ترکیبی تجویز کند تا تأثیرات متقابل و بهبود کنترل فشار خون را بیشتر کند.

عوارض جانبی داروهای فشار خون بالا

عوارض جانبی مرتبط با داروهای مصرفی برای کنترل فشارخون بالا نیز ممکن است رخ دهد. این عوارض ممکن است بین افراد مختلف متفاوت باشد و بسته به نوع دارو و واکنش بدن هر فرد، متغیر باشد. برخی از عوارض جانبی شایع داروهای فشار خون بالا عبارتند از:

⦁ سردرد : ممکن است در اثر مصرف برخی داروها سردرد به عنوان عارضه جانبی رخ دهد.

⦁ گیجی و سرگیجه : برخی از داروها ممکن است باعث ایجاد گیجی، سرگیجه و احساس ضعف شود.

⦁ خستگی و خواب آلودگی : مصرف برخی داروها ممکن است منجر به احساس خستگی و خواب آلودگی شود.

⦁ مشکلات گوارشی : بعضی از داروها می‌توانند موجب عوارضی مانند تهوع ، استفراغ، سوء هاضمه ، دل درد و اسهال شوند.

⦁ عوارض جلدی : برخی از داروها ممکن است باعث بروز عوارض جلدی مانند خارش ، قرمزی و آکنه شوند.

⦁ افزایش ضربان قلب : بعضی از داروها ممکن است باعث افزایش ضربان قلب شوند.

⦁ مشکلات جنسی : برخی داروها می‌توانند تأثیرات جانبی بر روی عملکرد جنسی مانند کاهش لذت جنسی و اختلال در ارتباط جنسی داشته باشند .

⦁ تغییرات در سطح قند خون : بعضی داروها ممکن است باعث افزایش یا کاهش سطح قند خون شوند ، که در برخی افراد ممکن است مشکلات دیابتی را تشدید کند .

⦁ عوارض کلیوی و کبدی : مصرف برخی داروها ممکن است تأثیرات جانبی بر روی عملکرد کلیه و کبد داشته باشد.

درمان فشار خون بالا با داروهای گیاهی

در برخی موارد، برخی از داروهای گیاهی می‌توانند به عنوان مکمل در درمان فشارخون بالا مورد استفاده قرار بگیرند. هرچند که قبل از شروع هرگونه درمان گیاهی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که آن برای شما مناسب است و با درمان دارویی شما تداخل ندارد. در زیر چند گیاه دارویی معروف برای کنترل فشار خون بالا آمده است:

⦁ آرتیشو: گیاه آرتیشو دارای تأثیر مثبت بر فشار خون است و می‌تواند به کاهش آن کمک کند.

⦁ هوپ: گیاه هوپ نیز معروف به خارشتره است و محققان معتقدند که مصرف آن می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.

⦁ لاوندر: روغن لاوندر می‌تواند به عنوان یک آرامبخش طبیعی استفاده شود و به کاهش فشار خون کمک کند.

⦁ زعفران: زعفران ممکن است دارای خاصیت خون‌سازی و کنترل فشار خون باشد.

⦁ چای سبز: مصرف چای سبز به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌ها و فلاونوئیدها می‌تواند به بهبود فشار خون کمک کند.

⦁ آلوئه ورا: ژل آلوئه ورا دارای خواص ضد التهابی و آرامبخشی است که ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند.

⦁ زیره سیاه: زیره سیاه ممکن است دارای خواص ضد التهابی و ضد اکسیدانی باشد که به کنترل فشار خون کمک می‌کند.

⦁ زنجبیل: زنجبیل ممکن است خواص ضد التهابی داشته باشد و مصرف آن به کاهش فشار خون کمک کند.

⦁ پشن فارما: گیاه پشن فارما معروف به شویدان است و به طور سنتی برای کاهش فشار خون استفاده می‌شود.

⦁ هویج: هویج به عنوان یک منبع غنی پتاسیم، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. مصرف هویج تازه، آب هویج و یا شربت هویج می‌تواند گزینه‌های مناسبی باشند.

⦁ سیر: مصرف سیر به دلیل دارا بودن آلیسین، یک ترکیب فعال، ممکن است به کاهش فشار خون کمک کند. می‌توانید سیر تازه را به غذاهای خود اضافه کنید یا از عصاره سیر استفاده کنید.

⦁ نعناع: مصرف چای نعناع ممکن است به آرامش بخشی و کاهش فشار خون کمک کند.

⦁ افتابگردان: دانه‌های افتابگردان دارای پتاسیم، مگنزیوم و اسید چرب سالم هستند و ممکن است به کاهش فشار خون کمک کنند.

سخن آخر

یک نکته مهم این است که همواره باید پیشنهادات و دستورات پزشک خود را رعایت کنید و مراجعات منظم خود را به پزشک جهت پیگیری و کنترل فشار خون داشته باشید.

همچنین، از هرگونه تغییر در درمان فشار خون بالا بدون مشاوره پزشک خود خودداری کنید. دقت ‌کنید که تشخیص فشار خون بالا نیازمند ارزیابی جامع توسط پزشک است. این شامل اندازه‌گیری مکرر فشار خون در طول زمان ، ارزیابی سابقه پزشکی و خانوادگی، بررسی علائم و علل مرتبط، و سایر آزمایشات تشخیصی می‌شود.