فشار خون مزمن؛ احتمال سکته مغزی، ایست قلبی و باریک شدن عروق خونی چشم و فراموشی در صورت عدم درمان

فشار خون مزمن اصطلاحی برای داشتن فشارخون بالا است و خطر حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی یا بیماری کلیوی را افزایش می دهد.

فشارخون به عنوان یک بیماری مزمن است،  با دارو قابل کنترل است. بنابراین، بیماران باید به درمان و اصلاح شیوه زندگی طبق توصیه پزشک خود ادامه دهند و در پیگیری‌های پزشکی منظم که عموما باید به شکل مادام العمر صورت گیرد، شرکت کنند. برای فشارخون ضروری است به بهترین دکتر فوق تخصص فشار خون مراجعه نمایید.

منظور از فشار خون مزمن چیست؟

از آنجا که فشارخون اطلاعات زیادی در خصوص سلامت فرد و ریسک احتمالی برای ابتلای شخص به برخی بیماری‌های جدی پزشکی ارائه می‌کند، از همین رو آگاهی هر فرد از فشارخون خود و کنترل آن امری ضروری است. در کل فشار خون با دو عدد نمایش داده می‌شود که این دود عدد شامل فشار سیستولیک (عدد بالای فشارخون) و فشار دیاستولیک (عدد پایین) می‌باشد. فشارخون را بر حسب میلی متر جیوه اندازه گیری می‌کنند.

فشار سیستولیک در حقیقت به فشار موجود در شریان‌ها هنگام انقباض قلب و پمپاژ خون به بدن اشاره دارد. حال آنکه فشار دیاستولیک نیروی خونی است که حین استراحت قلب به دیواره شریان وارد می‌شود.

فشارخون بالا به شرایطی اطلاق می‌شود که فشار سیستولیک 130 میلی متر جیوه یا بالاتر و فشار دیاستولیک 80 میلی متر جیوه یا بالاتر باشد. طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری به طور میانگین تقریباً نیمی از بزرگسالان به فشارخون بالا مبتلا هستند.

نام‌های دیگر فشار خون مزمن، فشارخون اساسی یا فشارخون اولیه است. طبق برآورد و ارزیابی‌های  فدراسیون جهانی قلب، حدود 90 درصد افراد به فشارخون بالا مبتلا هستند. به طور معمول هیچ دلیل شناخته شده و قابل بیانی برای فشار خون مزمن یا اولیه قابل بیان نیست، هر چند عوامل ریسک بسیاری برای ابتلا به این بیماری قابل بیان است. در ادامه به عوامل خطرساز برای ابتلای فرد به فشار خون مزمن اشاره خواهیم کرد.

انواع فشار خون و درمان آن چگونه است؟

اکنون بد نیست در خصوص انواع فشار خون و درمان آن صحبت کنیم. در کل اگر بخواهیم فشارخون را دسته بندی کنیم، می‌توانیم بگوییم که دو نوع فشارخون از جمله فشارخون اولیه و ثانویه وجود دارد.

• در نوع اول (فشارخون اولیه):

وقتی افراد در خصوص فشارخون بالای مزمن صحبت می کنند، در واقع اغلب به فشارخون اولیه اشاره می‌کنند. چرا که حدود 95 درصد افراد مبتلا به فشارخون بالا در حقیقت دچار فشارخون اولیه یا فشارخون ضروری هستند.

فشارخون اولیه یک علت شناخته شده ندارد، اما برخی عوامل خطر احتمال ابتلا به این بیماری را به میزان قابل توجهی افزایش می دهند، این موارد شامل:

• استعمال دخانیات و سیگار
• سوابق خانوادگی
• لایف استایل کم تحرک
• داشتن اضافه وزن یا چاقی
• داشتن یک تغذیه نامناسب
• ناتوانی در مدیریت استرس

از آنجایی که فشارخون بالا بدون دلیل قابل تشخیصی ایجاد شود، ضروری است حداقل یک بار در سال فشارخون خود را ارزیابی کنید. هر چه زدودتر تشخیص صورت گیرد، درمان سریعتر و اثربخش‌تر انجام می‌شود و می تواند آسیب به رگ های خونی را کنترل نماید.

• در نوع دوم (فشارخون ثانویه):

برخلاف فشارخون اولیه، فشارخون ثانویه در پی یک بیماری زمینه ای ایجاد می شود. ابتلا به فشارخون ثانویه مسئله‌ای نادر است و تنها 5 درصد از مبتلایان به فشارخون بالای مزمن از عوارض این بیماری رنج می‌برند.

در حالی که بسیاری از بیماری‌های زمینه‌ای مختلف می‌توانند باعث فشارخون ثانویه شوند، برخی از رایج‌ترین آنها شامل موارد ذیل است:

• بیماری کلیوی
• بیماری آدرنال
• پرکاری پاراتیروئید
• بیماری تیرویید
• سفت شدن آئورت
• آپنه انسدادی خواب

از سوی دیگر عامل دیگر فشارخون ثانویه می‌تواند به عوارض جانبی برخی داروها از جمله قرص های ضدبارداری، داروهای ضدالتهابی داروهای غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن و آسپرین)، محرک ها، برخی از داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد انسداد و قرص های رژیمی خواهد بود.

تفاوت فشار خون حاد و فشار خون مزمن چیست؟

اصطلاحات فشارخون، فشارخون حاد و فشار خون مزمن اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند و وجه تمایز آنها به مدت زمان ماندگاری فشارخون بالا و علت اصلی آن مربوط است.

پرفشاری خون حاد زمانی است که فشارخون فرد برای مدت کوتاهی افزایش یابد و این معمولاً در پی یک رویداد محرک مانند درد، ضربه یا استرس شدید به عنوان مکانیسم «جنگ یا گریز» آغاز می‌شود. افزایش هورمون ها در بدن باعث واکنش استرس و افزایش ضربان قلب و فشارخون می شود. انتظار می‌رود با پایان یافتن وضعیت، فشارخون فرد به حالت عادی بازگردد.

برخی از افراد در دوره هایی خاص فشارخون حاد دارند که نیازمند مراقبت های اورژانسی برای کاهش فشارخون هستند. این مسئله بیشتر در افرادی دیده می شود که سابقا مبتلا به فشارخون بالا تشخیص داده شده‌اند.

با این حال، هنگامی که مردم در مورد فشار خون مزمن صحبت می کنند، به این معنی است که این بیماری برای مدت طولانی تری ادامه داشته و انتظار می رود که یک وضعیت مادام العمر و در نتیجه یک بیماری زمینه ای باشد. هنگامی که هیچ علت زمینه ای برای این بیماری وجود نداشته باشد، فشارخون اولیه نامیده می شود.

در هر صورت، این فرد تقریباً همیشه در وضعیتی است که باید تحت نظر باشد و در بیشتر موارد، به صورت مادام العمر باید تحت درمان قرار گیرد.

علائم فشارخون مزمن شامل چه مواردی است؟

ابتلا به فشار خون مزمن، می تواند شامل بروز علائمی چون سردردهای شدید و صبحگاهی، خونریزی از بینی، داشتن ریتم نامنظم قلبی، تغییرات بینایی و وزوز گوش، درد قفسه سینه، دشواری در تنفس و وجود خون در ادارا باشند. فشارخون شدید قادر به ایجاد علائمی همچون خستگی، ضعف و ناتوانی، احساس تهوع و استفراغ، گنگی، استرس و اضطراب، درد قفسه سینه و لرزش عضلات شود.

خطر فشارخون بالا چیست؟

فشارخون بالا زمانی است که فشارخون به طور منظم و در مدت طولانی‌تری بیش از حد بالا باشد. هنگامی که فشارخون بالا می ماند، قلب بسیار سخت تر از حد معمول کار کند. این می تواند منجر به آسیب‌دیدگی قلب، عروق خونی و اندام‌ها شود.

با این حال، حتی اگر سال‌ها با فشارخون بالا (فشارخون مزمن) دست و پنجه نرم می‌کنید، همچنان می‌توانید با داروها، تغییر شیوه زندگی یا هر دو به مدیریت آن کمک کنید.

فشارخون نیرویی است که خون به دیواره شریان های وارد می کند و پزشکان آن را بر حسب میلی متر جیوه اندازه گیری می کنند. آنها این کار را از طریق استفاده از یک گیج که به کاف فشارخون متصل است انجام می دهند.

اندازه گیری فشارخون ایده آل 120/80 میلی متر مربع جیوه یا کمتر است. این اندازه گیری به این معنی است که هر بار که قلب دچار انقباض می‌شود، خون با نیروی 120 میلی متر به داخل رگ ها فوران می‌کند. همانطور که قلب شما آرام می شود تا دوباره خون به داخل ان پمپاژ شود، باعث کاهش فشار تا 80 میلی متر جیوه می شود.

هنگامی که فشارخون به طور مزمن بالاتر از 120/80 میلی متر جیوه است، قلب شما مجبور می شود برای فشار دادن خون به سراسر بدن شما سخت تر کار کند زیرا مقاومتی که هنگام حرکت در رگ ها با آن مواجه می شود، بیشتر است.

اگر فشارخون شما به 80/130 میلی‌متر جیوه برسد، اینگونه تلقی می شود که دچار فشارخون هستید. ممکن است برای کاهش فشارخون و کاهش خطر آسیب به عروق به یک یا چند دارو نیاز داشته باشید.

عوامل خطرساز برای ابتلا به فشار خون مزمن چیست؟

برخی از عوامل خطرساز برای ابتلا به فشار خون مزمن شامل موارد ذیل است:

• افزایش سن
• دیابت
• مصرف بی رویه الکل
• سوابق خانوادگی فرد
• مصرف بالای سدیم و نمک در رژیم غذایی
• چاق بودن و داشتن اضافه وزن بیمار
• سبک زندگی ماشینی و کم تحرک
• مصرف تنباکو و دخانیات

ابتلا به فشارخون ثانویه که بسیار کمتر از فشار خون مزمن است، به نوعی فشارخون اطلاق می‌شود که در نتیجه یک بیماری پزشکی مثل بیماری کلیوی یا مشکلات تیروئید بروز می‌کند. این نوع از فشارخون، فشار خون مزمن در نظر گرفته نمی‌شود زیرا در این شرایط درمان و رفع بیماری زمینه ای فوق به طور قطع می‌تواند منجر به بازگشت فرد به فشارخون طبیعی شود.

نحوه تاثیر فشار خون مزمن در بارداری چگونه است؟

ابتلا به فشارخون برای زنان باردار بسیار رایج است. طبق گزارش‌های ارائه شده از سوی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری از هر 12 تا 17 بارداری برای یک زن باردار احتمال ابتلا به فشارخون وجود دارد. با این حال در بارداری، فشار خون مزمن معنای و مفهومی کاملاً نگران کننده دارد.

ابتلا به فشارخون مزمن با سایر مشکلات فشارخون بالا که به بارداری مرتبط است از جمله پره اکلامپسی و فشارخون بارداری کاملاً متفاوت است. فشار خون مزمن به این معنی است که فرد پیش از بارداری (یا پیش از رسیدن به بیستمین هفته باروری خود) فشارخون بالا داشته و در طول بارداری و پیش از آن نیز همچنان فشار وی بالا باشد.

پره اکلامپسی به فشارخون بالایی اطلاق می‌شود که برای نخستین بار در طی بارداری ایجاد شده و بیانگر آن است که در ادرار وی پروتئین وجود دارد یا بعد از 20 هفته همچنان مشکلات سلامتی دیگری وجود دارد. فشارخون بارداری نیز فشار خون بالایی است که برای اولین بار در دوران بارداری ایجاد می شود، اما با پروتئین در ادرار یا سایر مشکلات قلبی یا کلیوی همراه نیست.

از آنجایی که فشار خون مزمن در بارداری یک اتفاق رایج است، برای مدت طولانی در راس تحقیقات بوده است.

طبق تحقیقاتی که در سال 2017 انجام شده ک فردی که فشارخون بارداری یا پره اکلامپسی داشته باشد، احتمالاً بیشتر مستعد به ابتلا به فشار خون مزمن باشد، هرچند ریسک ابتلا به این بیماری را می توان با حفظ وزن متوسط و پیروی از رفتارهای شیوه سالم زندگی برای قلب کاهش داد.

طبق تحقیقات سال 2022 درمان فشارخون مزمن در افراد بارور با فشارخون کمتر از 140/90 میلی متر جیوه می‌تواند نتایج بهتری را حتی بارداری در میان مبتلایان به فشار خون مزمن خفیف در پی داشته باشد.

فشار خون مزمن در بارداری چه خطراتی به دنبال دارد؟

فشار خون مزمن شدید در بارداری احتمالاً با خطراتی از جمله موارد زیر برای کودک و مادر همراه باشد:

• بالا رفتن ناگهانی فشار خون
• نارسایی قلبی
• خونریزی مغزی
• نارسایی کلیه
• جداشدگی زودهنگام جفت از رحم

خطرات قبل و بعد از تولد نوزاد به شدت بیماری بستگی دارد. خطرات مرتبط با نوازد احتمالاً شامل موارد زیر باشد:

• محدودیت در رشد جنین (به دلیل جریان خون ضعیف جفت جنین به مراتب رشد کمی در جنین دارد)
• احتمال زایمان زودرس (احتمال بروز زایمان قبل از هفته 37 بارداری)
• ریسک مرده زایی

عوارض فشار خون مزمن چیست؟

همانطور که می‌دانیم بالا بودن فشار خون می‌تواند عوارض جدی در پی داشته باشد. این عوارض شامل احتمال بروز است قلبی یا سکته مغزی، احتمال ریسک ابتلا به نارسایی قلبی، فراموشی و اخلال در حافظه بیمار، احتمال باریک شدن یا ضخامت در رگ‌های چشمی و بروز سندرم متابولیک خواهد بود.

نحوه مدیریت فشار خون مزمن در باردرای

در دوران بارداری رعایت مراقبت های مخصوص این دوران و نظارت دقیق بر فشارخون و سایر عوامل بسیار حائز اهمیت هستند. آن دسته از زنانی که پیش از بارداری به فشار خون بالا مبتلا هستند اغلب باید مصرف داروهای ضد فشارخون خود را ادامه دهند. احتمالاً پزشک در دوران بارداری به شما مصرف یک داروی ضدفشار خون ایمن تر را توصیه نماید.

احتمالاً به طور منظم برای بررسی سطوح مختلف مواد خون و ادرار مرتبط با فشارخون بالا ارزیابی‌های آزمایشگاهی انجام شود. حتی ممکن است آزمایشات دیگری برای نظارت بر عملکرد قلب و کلیه نیز انجام شود. آزمایش جنین احتمالاً در سه ماهه دوم شروع شده و شامل موارد زیر باشد:

• سونوگرافی (برای اندازه گیری رشد جنین)
• تست بدون استرس: این تست ضربان قلب جنین را در واکنش به حرکات جنین اندازه گیری می‌کند
• مشخصات بیوفیزیکی: آزمایشی که سونوگرافی را با تست بدون استرس ترکیب می کند.
• مطالعات جریان داپلر: نوعی سونوگرافی است که از امواج صوتی برای ارزیابی جریان خون در نوزادان با محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) استفاده می کند.

روش‌های درمانی مناسب فشارخون بالای مزمن

علاوه بر داشتن یک سبک زندگی سالم برای قلب، اصلی‌ترین راه کنترل فشارخون مزمن مصرف داروهای کاهش دهنده فشارخون است. برخی از متداول‌ترین داروهای ضدفشار خون شامل موارد ذیل است:

• دیورتیک ها یا داروهای ادرارآور: این داروها با کاهش سطح مایعات بدن فشار شریان ها را کاهش می‌دهند، و از سوی دیگر با کاهش سطح پتاسیم منجر به ایجاد عوارض جانبی مرتبط با ماهیچه ها خواهد شد. مبتلایان به دیابت احتمالاً پس از مصرف دیورتیک ها، سطح گلوکز خون بالاتری داشته باشند.
• مهارکننده‌های آنزیم‌های مبدل آنژیوتانسین (ACE): مهارکننده‌های ACE به شل کردن و باز نگه داشتن شریان‌ها به منظور تسهیل جریان خون و کاهش فشارخون کمک می‌کنند. در کل این داروها برای اکثر افراد ایمن محسوب می‌شوند، اگرچه هرکسی که باردار است یا قصد بارداری دارد باید در مورد دارویی جایگزین با پزشک صحبت کنید.
• مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسینII : معمولاً تحت عنوان ARB شناخته می‌شوند، به شل کردن و باز نگه داشتن رگ‌های خونی کمک می‌کنند، اگرچه این کار را از طریق مکانیسم متفاوتی انجام می‌دهند. افزون بر این مصرف ARB در دوران بارداری به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم: این دسته از داروها با کاهش نیروی انقباض قلب، منجر به کاهش فشار خون موجود در شریان‌ها خواهد شد.

گزارش‌های بدست آمده در خصوص مدیریت فشارخون بیانگر آن است که داروهای کاهش دهنده فشارخون  که به عنوان ضد فشارخون شناخته می شوند – رویکردهای درمانی ایمن و موثری برای اکثر افراد هستند و می توانند در کاهش ریسک پیامدهای قلبی- عروقی مانند حمله قلبی و سکته مغزی موثر واقع شوند.

برای کنترل فشار خون بالا چه بخوریم

یکی از سوالاتی که معمولاً برای مبتلایان به فشارخون بالا مطرح است، آن است که برای کنترل فشار خون بالا چه بخوریم.

تمام تلاش خود را به خرج دهید که کمتر از 6 گرم نمک در روز مصرف کنید، که این مقدار تقریباً معادل یک قاشق چایخوری خواهد بود. حفظ یک رژیم غذایی کم چرب شامل مقدار زیادی فیبر از جمله برنج سبوس دار، نان و ماکارونی، و مقدار زیادی میوه و سبزیجات نیز به کاهش فشارخون کمک می کند. سعی کنید هر روز 5 وعده میوه و سبزیجات را در رژیم خود بگنجانید.

بهتر است برای کنترل فشارخون خود بدانید که باید مصرف مواد غذایی ذیل را تا حد امکان کاهش دهید:

• گوشت‌های فرآوری شده‌ای چون بیکن و هات داگ
• غذاهای کنسرو شده با مواد نگهدارنده
• غذاهای حاوی سدیم بیش از حد مثل انواع ترشیجات و چیپس‌های سیب زمینی
• غذاهای سرخ شده مانند سیب زمینی سرخ کرده و چیکن استریپ
• گوشت‌های چرب
• روغن نباتی و مارگارین (دارای چربی ترانس بالا)
• نمک سفره
• گریپ فروت

سخن پایانی

فشار خون مزمن یک بیماری شایع، اما قابل درمان است که قادر به تاثیرگذاری روی بزرگسالان در تمام سنین و گاهی حتی کودکان است. کنترل فشارخون بالا مستلزم نظم و انضباط و توانایی اتخاذ لایف استایل سالم برای قلب، از جمله رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است. معمولاً برای درمان این بیماری به داروهای روزانه نیز نیاز است.

اگر رژیم دارویی خود و رژیم غذایی سالم و ورزش روزانه را دنبال کنید، احتمالاً از برخی از عوارض شدیدتر فشارخون بالا جلوگیری کنید.