واریس ران

واریس ران؛ بیماری کم خطر و قابل درمان توسط متخصص قلب

هرچند که بیماری واریس ران یا واریس پا یک بیماری کم خطر به حساب می‌آید که با اقدامات درمانی و مراقبت‌های بسیار ساده به راحتی قابل پیشگیری یا درمان است، اما توصیه می‌کنیم آن را جدی گرفته و در مراحل اولیه اقدام به درمان آن بکنید.

در این مقاله قصد داریم پیرامون نحوه واریسی شدن رگ‌ها و علت واریس ران پا، علائم واریس ران پا و بهترین روش درمان واریس پا صحبت کنیم.

علت واریس ران پا و علائم واریس ران

علت واریس ران پا به ایجاد یک اختلال در عملکرد سیستم گردش خون و رفت و برگشت خون بین قلب و رگ‌های بدن برمی‌گردد. قلب خونی را که حاوی اکسیژن می‌باشد از طریق سرخرگ‌ها (شریان‌ها) به بافت‌ها و اندام‌های مختلف بدن پمپاژ کرده و پس از آن که بخش زیادی از این اکسیژن توسط قسمت‌های مختلف بدن جذب شد، خون با درصد اکسیژن کمتر از طریق سیاهرگ‌ها (ورید‌ها) به قلب بازگردانده می‌شود.

برای آن‌که خون حین بازگشت به سمت قلب در داخل سیاهرگ‌های پا به سمت عقب (پایین) برنگردد، در درون سیاهرگ‌های پا دریچه‌هایی (که به آن‌ها دریچه‌های لانه کبوتری گفته می‌شود) قرار دارند که از برگشت خون به عقب جلوگیری می‌کنند تا سیستم گردش خون درست کار کند و خون به قلب برگردد.

حال اگر دریچه‌های لانه کبوتری دچار اختلال شده و نتوانند به درستی باز و بسته شوند، بخشی از خون به سمت عقب برگشته و در پشت این دریچه‌ها جمع شده و در دیواره رگ‌ها رسوب می‌کنند و به مرور باعث تحت فشار قرار گرفتن رگ‌ها و تورم و درد در آن‌ها می‌شوند. بنابراین اصلی‌ترین علت واریس ران پا، مختل شدن عملکرد دریچه‌های لانه کبوتری می‌باشد.

* علائم واریس ران:

زمانی که رگ‌های پا واریسی می‌شوند در حقیقت خون درون رگ‌ها جمع شده و رگ‌ها را متورم می‌کند، بنابراین شایع‌ترین و مشخص‌ترین علامت واریس ران همان تورم رگ‌های سطحی ران پا می‌باشد. اما به طور کلی این اختلال خود را به صورت یک یا چند مورد از علائم زیر نشان می‌دهد:

• احساس حالت کوفتگی یا خستگی، سنگینی و ضعف در پاها شایع‌ترین علامت واریس ران می‌باشد که در مراحل اولیه پیشرفت بیماری نمایان می‌شوند.
• تیره شدن رگ‌ها (رگ‌های واریسی به رنگ قرمز کبود یا مشکی دیده می‌شوند.)
• برجستگی رگ‌های پا و ورم کردن آن‌ها (در درجات خفیف رگ‌ها به صورت تار عنکبوتی برجسته می‌شوند و با پیشرفت کردن بیماری به صورت طناب‌های درهم پیچ خورده در می‌آیند.)
• احساس خارش و سوزش در اطراف رگ‌های ورم کرده و حساسیت به لمس
• در مراحل پیشرفته‌تر بیماری، رگ‌های متورم شده درد هم می‌گیرند (گاهی بیمار در این رگ‌ها چیزی همانند نبضی خفیف احساس می‌کند.)
• ممکن است کوفتگی و درد ناشی از تورم رگ‌ها به قدری باشد که راه رفتن، ایستادن و زندگی روزمره بیمار را گاها دچار اختلال کند.
• اگر بیماری درمان و مهار نگردد در مراحل خیلی شدید و پیشرفته می‌تواند باعث زخم شدن و خونریزی در پا شود.
• یکی از خطرناک‌ترین عوارض جانبی واریس ران، لخته‌شدن خون و انتقال آن به اندام‌های حیاتی همچون ریه می‌باشد. این اتفاق می‌تواند باعث آمبولی ریه و حتی مرگ بیمار بشود.

عوامل تاثیر گذار بر روی واریس ران

عوامل متعددی هستند که در واریسی و متورم شدن رگ‌ها و یا تشدید آن اثر گذارند و می‌توان علت واریس ران پا را به آن‌ها نسبت داد، در ادامه مهم‌ترین فاکتور‌ها و عوامل تاثیر گذار بر روی واریس ران را معرفی می‌کنیم:

* اثر فاکتور وزن بر روی واریس ران:

گاهی علت واریس ران پا اضافه وزن شدید بیمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌باشد، واضح است که هرچه وزن بدن زیادتر باشد فشار بیشتری بر عضلات و رگ‌های پا تحمیل می‌شود. در اثر این فشار هم احتمال آسیب و اختلال در دریچه‌های لانه کبوتری بیشتر می‌شود و هم رگ‌های واریسی شده ران متورم‌تر و دردناک‌تر می‌شوند.

* اثر فاکتور سن بر روی واریس ران:

افزایش سن دیگر علت واریس ران پا خصوصا در بین خانم‌ها می‌باشد، با افزایش سن خاصیت انعطاف پذیری رگ‌های بدن کاهش می‌یابد و همچنین دریچه‌های لانه کبوتری نیز ضعیف‌تر می‌شوند، هردو مورد ذکر شده باعث ایجاد اختلال در سیستم گردش خون و بالا رفتن شانس ابتلای فرد به واریس می‌شوند.

* اثر فاکتور وراثت بر روی واریس ران:

گاهی مهم‌ترین علت واریس ران پا فاکتور وراثت است، واریس ران از جمله بیماری‌هایی است که فاکتور وراثت در آن بسیار مهم و اثر گذار است و افرادی که سابقه ابتلا به بیماری واریس را در خانواده خود تجربه کرده‌اند بیشتر در معرض آن قرار می‌گیرند.

* اثر شغل و پیشه بر روی واریس ران:

سرپا ایستادن طولانی مدت تاثیرگذارترین و مخرب‌ترین عامل تشدید واریس ران و حتی می‌توان گفت ریشه اصلی و علت واریس ران پا در اکثر افراد می‌باشد.

حال مشاغلی که در آن‌ها شخص مجبور به ایستادن طولانی مدت باشد، ریسک ابتلا وی را بسیار افزایش می‌دهد. (مشاغلی همچون بنایی، افسران راهنمایی رانندگی، دژبان‌ها، نانوایان، دبیران، کارگران خط تولید، آرایشگران، آشپز‌ها و…)

* اثر فاکتور جنسیت بر روی واریس ران:

زنان بیشتر از مردان به واریس ران مبتلا می‌شوند؛ زیرا هم تغییرات هورمون‌های زنانه در این اتفاق اثر گذار است و هم سبک زندگی و قوای فیزیکی خانم‌ها آن‌ها را در برابر این اختلال آسیب پذیرتر کرده است.

* اثر ورزش بر روی واریس ران:

ورزش با بهبود سیستم گردش خون احتمال واریسی شدن رگ‌ها را کاهش می‌دهد، همچنین با تنظیم سوخت و ساز بدن و کاهش چربی‌های مضر در رگ‌ها به انعطاف پذیری بیشتر آن‌ها کمک می‌کند. (بی‌تحرکی زیاد باعث ضعف دریچه‌های لانه می‌شود.)

* اثر بارداری بر روی واریس ران:

یکی از عوارض جانبی شایع ناشی از بارداری در بانوان واریسی شدن رگ‌های پا، شکم و واژن می‌باشد. این اتفاق در اثر عواملی همچون افزایش سطح هورمون‌های زنانه، افزایش وزن ناشی از بارداری، افزایش حجم خونی بدن، افزایش حجم رحم و تحت فشار قرار گرفتن رگ‌های مجاور رخ می‌دهد.

* اثر ضربه و فشار بر روی واریس ران:

ضربه و فشار مداوم وارد بر رگ‌های پا (ایستادن و نشستن طولانی مدت بر روی پاها، کوبیدن پا به زمین و …)  دریچه‌های لانه کبوتری را مستعد اختلال می‌کند.

* اثر سبک زندگی بر روی واریس ران:

سبک زندگی (خواب، خوراک، نحوه نشستن، نحوه ایستادن، ورزش منظم، دوش آب سرد یا آب گرم و …)، همگی می‌توانند به طور مستقیم و غیر مستقیم بر کاهش یا افزایش خطر ابتلا به واریس ران و حتی کاهش یا افزایش عوارض پس از ابتلا به آن نیز موثر باشند.

بهترین روش درمان واریس پا

واریس ران در مراحل اولیه و خفیف خود بدون علامت بوده و مزاحمتی برای فرد ایجاد نمی‌کند و همین باعث می‌شود بیماران نسبت به آن بی‌توجه باشند، اما با گذشت زمان و پیشرفت کردن بیماری علائم آن کم‌کم نمایان شده و رگ‌های واریسی علاوه بر ایجاد احساس گرفتگی و درد، ظاهری نامطلوب هم به خود می‌گیرند.

ظاهر نامطلوب رگ‌های واریسی اصلی‌ترین انگیزه بیماران برای درمان واریس در مراحل اولیه می‌باشد اما گاهی اوقات هم به دلیل نادیده گرفته شده این عارضه و بی‌توجهی به پیشرفت آن افراد با علائم جدی‌تر نظیر تورم شدید پا، زخم‌های سر باز، خونریزی از رگ‌های متورم، برآمدگی‌های شدید و دردناک پوست، درد و خارش و سوزش زیاد و حساسیت به لمس، اختلال در راه رفتن و زندگی روزمره، به پزشک مراجعه می‌کنند. (قبل از هر چیزی بهتر است این نکته را بدانیم که واریس در مراحل اولیه راحت‌تر و سریع‌تر درمان می‌شود.)

* تشخیص واریس ران:

روش درمان واریس ران در هرکس متناسب با میزان پیشرفت بیماری و نوع علائم آن می‌تواند متفاوت باشد، پزشک قبل از هر اقدامی برای درمان ابتدا باید شدت بیماری و فاکتور‌های تاثیر گذار بر شکل گیری یا تشدید آن را مشخص و سپس بهترین راهکار درمان واریس پا متناسب با شرایط پزشکی بیمار خود را اتخاذ کند.

چند مورد از روش‌های تشخیص بیماری و شدت آن عبارتند از:

• معاینه بالینی (بررسی ظاهر رگ‌های وریدی و علائم آن‌ها توسط پزشک)
• بررسی سوابق بیماری (گفت و گو با بیمار پیرامون مدت زمان شروع و تغییرات علائم، سوابق خونوادگی و …)
• سونوگرافی داپلر (تصویر برداری رگ‌های بدن با امواج صوتی که به کمک آن می‌توان وجود یا عدم وجود لخته‌های خونی در پا، نحوه جریان خون در رگ‌ها، شناسایی عیوب دریچه‌های ورید‌ها، تنگی یا باریکی رگ‌ها، وجود یا عدم وجود تومور‌های مادرزادی، اختلالات جریان خون در بافت‌های مجاور، احتمال عفونی بودن بافت‌ها و غیره را بررسی کرد.)
• سونوگرافی رنگی داپلکس (داپلکس (یا دوتایی) در حقیقت همان سونوگرافی وریدی داپلر است که در آن تصویر برداری رگ‌های بدن هم به صورت داپلر رنگی و هم به صورت سونوگرافی ساده انجام شده و سپس باترکیب این دو با هم، داپلکس ایجاد می‌شود که علاوه بر اطلاعات داپلر، جهت و سرعت حرکت خون در رگ‌ها را نیز بررسی می‌کند.)
• ونوگرافی: ونوگرافی چیزی مشابه آنژیوگرافی است که به جای تهیه فیلم و عکس از سرخرگ‌ها (شریان‌ها)، به کمک اشعه ایکس، ماده حاجب و بی حسی موضعی از سیاهرگ‌ها (ورید‌ها) فیلم و عکس تهیه می‌کند که در آن لازم است بیمار چند ساعت در بیمارستان بستری شود. (این روش در تشخیص دقیق گشادی بیش از حد، تنگی یا انسداد سیاهرگ‌ها توسط لخته‌های خونی یا دیگر عوامل مورد استفاده قرار می‌گیرد.)
• سی تی اسکن و ام آر آی (برای تشخیص ترومبوزهای وریدی عمیق مورد استفاده قرار می‌گیرند.)
• سونوگرافی داخل عروق
• پلتیسموگرافی (در گذشته از این روش برای بررسی تغییرات جحم خون در بافت‌های اطراف ورید‌ها استفاده می‌شد که پزشکان از طریق آن تنگی عروق را شناسایی می‌کردند.)
• تست ترندلنبرگ (از این تست در گذشته برای ارزیابی عملکرد دریچه‌های لانه کبوتری پا استفاده می‌شد که امروزه سونوگرافی جایگزین آن شده است.)

* درمان واریس ران:

برای درمان واریس ران از یک یا چند مورد از روش‌های زیر کمک گرفته می‌شود:

1) ماساژ و بالا نگه داشتن پا:

اگر فاکتورهای ابتلا به واریس ران در شما وجود دارد (نظیر ثابقه خانوادگی، اضافه وزن و سبک زندگی و شغل نامناسب و…)، به شما توصیه می‌کنیم برای پیشگیری و حتی درمان واریس در مراحل خیلی ابتدایی از ماساژ دادن پا کمک بگیرید، می‌توان از روغن‌های گیاهی هم برای ماساژ استفاده کرد. (در مراحل پیشرفته‌تر واریس که رگ‌ها برجسته می‌شوند ماساژ دادن ممکن است مضر باشد)

به ازای هر 20 دقیقه سر پا ایستادن یا نشستن پشت میز 5 دقیقه تغییر وضعیت داده و به بدن خود استراحت دهید، می‌توانید هر روز با ماساژ دادن پاها به بهبود گردش خون کمک کنید.

پزشکان توصیه می‌کنند که در صورت امکان چند بار در روز دراز کشیده و پای خود را بلند کنید تا از سطح قلب بالاتر قرار بگیرد، این کار به بهبود عملکرد دریچه‌های لانه کبوتری رگ‌های پا کمک می‌کند.

2) ورزش و پیادره روی و تحرک:

هرچه بیشتر ورزش کنیم، هم گردش خون بهتر می‌شود و هم چربی‌های مضر بدن کاهش پیدا می‌کنند، ورزش و پیاده روی هم برای پیشگیری از واریس ران بسیار مناسب است و هم خود یک روش کمک درمانی برای آن می‌باشد.

3) طب سنتی:

کاهش غلظت خون از طریق اصلاح خوراک، همانند ورزش، هم یک عمل پیشگیرانه بوده و هم یک درمان خانگی به حساب می‌آید. کاهش مصرف قند و نمک و چربی و افزایش مصرف فیبر و کمک گرفتن از دمنوش‌های گیاهی نظیر دمنوش‌های زنجبیل، اسطوخودوس و بابونه، گلاب، سرکه سیب و غیره از توصیه‌های طب سنتی برای کمک به درمان واریس ران می‌باشند.

4) جوراب واریس:

در گذشته جوراب‌های مخصوص واریس بهترین روش درمان واریس پا در مراحل اولیه و خفیف به حساب می‌آمدند، اما اکنون بیشتر به عنوان عاملی پیشگیرنده برای جلوگیری از تشدید علائم واریس یا ابتلا افراد مستعد به واریس استفاده می‌شوند. این جوراب‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کمک می‌کنند تا خون در رگ‌های وریدی راحت‌تر به سمت قلب بازگردد. (استفاده از این جوراب‌ها باید با مشورت پزشک انجام شود.)

5) کاهش وزن:

همانطور که گفتیم وزن عاملی تاثیر گذار می‌باشد که بر رگ‌های پا فشار وارد می‌کند، بنابراین هرچه وزن کمتر باشد احتمال واریسی شدن رگ‌های پا کم‌تر می‌شود.

6)‌ دارو و کرم‌های واریس:

داروها و کرم‌هایی وجود دارند که برای درمان واریس ران پا درست شده‌اند، این دارو‌ها و کرم‌ها هم به تسریع روند سایر روش‌های درمانی کمک می‌کنند و هم علائم بیماری را تسکین و کاهش می‌دهند.

7) راهکارهای کم تهاجمی‌ (غیر جراحی):

امروزه بیماران راهکارهای کم تهاجمی‌ (غیر جراحی) را بهترین راهکار درمان واریس پا می‌دانند، زیرا هم عوارض جراحی را ندارند و هم نتیجه مطلوب‌تری دارند.

• اسکلروتراپی و تزریق فوم واریتنا (در این روش پزشک متخصص یک محلول شیمیای یا یک فوم مخصوص را به رگ‌های واریسی کوچک یا بزرگ تزریق می‌کند که موجب بسته شدن و از بین رفتن رگ‌های واریسی عنکبوتی یا طنابی شکل می‌شوند.)
• رادیوفرکانس ابلیشن (در این روش به کمک امواج رادیویی دیواره رگ‌های واریس گرم و سوزانده می‌شود تا بسته شوند.)
• لیزر درمانی (در این روش هم به کمک امواج لیزر رگ‌های واریس را گرم کرده و از بین می‌برند.)

8)‌ راهکارهای تهاجمی‌ (جراحی):

• جراحی واریس (در این روش که قدیمی است، جراح سیاهرگ واریسی اصلی یا صافن پا را از طریق برش‌های کوچکی که بر روی پوست ایجاد می‌کند به کلی از پا خارج می‌کند.)
• فبلکتومی (در روش فبلکتومی سیاهرگ‌های کوچک واریسی سطح پوست از طریق سوراخ‌هایی که بر روی پوست ایجاد می‌شوند بدون آسیب دیدن سیاهرگ اصلی یا صافن از پا خارج می‌شوند، بنابراین روش فبلکتومی دارای عوارض کمتری نسبت به جراحی واریس می‌باشد.)
• جراحی آندوسکوپ رگ (در این روش جراح به کمک آندوسکوپ، رگ‌های وریدی را با دقت و ظرافت بیشتری برمی‌دارد، بنابراین عوارض جانبی و دوران نقاهت آن نسبتا کمتر می‌باشد.)

9)‌ زالو درمانی:

پزشکان طب سنتی زالو درمانی را به عنوان بهترین روش درمان واریس پا معرفی می‌کنند.

آیا معجزه درمان واریس ران با زالو حقیقت دارد؟

همانطور که گفتیم پزشکان طب سنتی معتقدند بهترین روش درمان واریس پا زالو درمانی است، اما نمی‌توان زالو درمانی را به عنوان یک معجزه درمان واریس دانست زبرا هم درمانی قطعی برای واریس نبوده و هم نتیجه آن برای همه افراد مطلوب و ایده‌آل نیست.

وقتی زالو بدن انسان را می‌گزد از بزاق دهان او ماده‌ای ترشح می‌شود که خاصیت ضد لختگی دارد، این ماده وارد جریان خون موضع گزش شده و لخته‌های خونی ورید‌های واریسی را برطرف می‌کند. بنابراین تورم و خونمردگی رگ‌های واریسی برطرف می‌شوند، اما عامل اصلی شکل گیری رگ‌های واریسی که اختلال دریچه‌های لانه کبوتری است برطرف نمی‌شود و در نتیجه این عارضه ممکن است برگشت پذیر باشد.

روش‌های پیشگیری از واریس ران پا

پیشگیری از ابتلا به واریس ران خیلی ساده و کم هزینه است، حتی افرادی هم که فاکتور وراثت در آن‌ها اثر گذار است با رعایت کردن چند نکته بسیار ساده می‌توانند احتمال واریسی شدن رگ‌های وریدی پای خود را به حداقل ممکن برسانند. از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه برای واریس ران پا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دوری کردن از سرپا ایستادن‌های طولانی مدت (اگر ناچار به ایستادن هستیم بهتر است وزن بدن را روی پاها تقسیم و منظم پا تکیه‌گاه را تعویض کنیم.)
• اجتناب از نشستن طولانی مدت بر روی پا‌ها (خصوصا به صورت دو زانو) و پرهیز از بی‌تحرکی
• تنظیم وزن و جلوگیری کردن از اضافه وزن
• اصلاح رژیم غذایی (کاهش مصرف قند و نمک و چربی و هر آنچه که برای سلامت عروق مضر است – افزایش مصرف غذاهای فیبردار – مصرف آب به میزان کافی در طول شبانه روز – کاهش مصرف مواد کافئین‌دار)
• روزانه حداقل نیم ساعت ورزش یا پیاده روی بکنیم (برای بهبود سیستم گردش خون، کاهش چربی‌های مضر خون و کنترل چربی‌های مفید خون)
• کاهش غلظت خون (افرادی که به غلظت خون دچار هستند بیشتر در معرض اختلالات وریدی قرار می‌گیرند.)
• انتهای استحمام پاهای خود را با آب سرد بشوییم و همچنین از استفاده بیش از حد و طولانی مدت از جکوزی استخرها اجتناب کنیم (آب گرم رگ‌های وریدی را مستعد واریس می‌کند.)
• تغییر سبک زندگی یا تغییر شغل در صورت امکان
• پرهیز در استفاده از کفش‌های نامناسب (تنگ، پاشنه دار) و …

سخن پایانی

اگر هرکدام از علائمی را که ذکر کردیم را تجربه کردید، توصیه می‌کنیم با مراجعه به یک کلینیک معتبر ابتدا علت واریس ران پا را شناسایی و سپس با مشورت پزشک، بهترین روش درمان واریس پا را که مناسب وضعیت شما می‌باشد، در دستور کار قرار دهید. کلینیک ما متشکل از پزشکان مجرب و متخصص، شما را در درمان واریس راهنمایی و همراهی می‌کند.