درمان تپش قلب در خواب| روش‌های خانگی + پزشکی

آیا شب‌ها با ضربان‌های غیرعادی قلب از خواب می‌پرید؟ این تجربه ناخوشایند ممکن است فقط یک واکنش موقت به اضطراب یا تغذیه باشد، اما در برخی موارد می‌تواند هشداری جدی درباره وضعیت قلب یا اختلالات خواب باشد.
تپش قلب در خواب یکی از علائم شایعی‌ست که بسیاری آن را نادیده می‌گیرند، اما دانستن علت‌ها، راه‌های تشخیص و روش‌های درمانی مؤثر آن می‌تواند آرامش و امنیت را به شب‌های شما بازگرداند.
در این مقاله به شما توضیح می‌دهیم:

• چرا قلب در زمان خواب دچار تپش می‌شود؟
• چه عواملی این وضعیت را تشدید می‌کنند؟
• چگونه می‌توانید با روش‌هایی ساده و علمی، آن را درمان کنید؟

اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این مشکل روبرو هستید، همین حالا با مطالعه ادامه مقاله، اولین گام را برای درمان تپش قلب هنگام خواب بردارید.

 

تپش قلب در خواب چیست و چرا رخ می‌دهد؟

تپش قلب در خواب یکی از تجربه‌های نگران‌کننده‌ای‌ست که ممکن است برای بسیاری از افراد، حتی در سنین جوانی و بدون سابقه بیماری قلبی، اتفاق بیفتد. این حالت اغلب به‌صورت احساس ضربان سریع، نامنظم، پرشی یا حتی لرزش قلب در نیمه‌شب یا لحظه‌ی به خواب رفتن ظاهر می‌شود. بسیاری از بیماران از این نشانه به‌عنوان «بیدار شدن ناگهانی با حس تپش شدید قلب» یاد می‌کنند.
اما علت تپش قلب شب چیست؟ برخلاف تصور رایج، تپش قلب هنگام خواب همیشه نشان‌دهنده یک مشکل جدی قلبی نیست. در بسیاری از موارد، این پدیده ناشی از تغییرات موقت فیزیولوژیک، تنش‌های عصبی، تغذیه نامناسب یا حتی وضعیت خوابیدن است. سیستم عصبی خودکار بدن هنگام استراحت شبانه وارد فاز پاراسمپاتیک می‌شود؛ اما در افرادی که دچار استرس، اضطراب یا اختلالات خواب هستند، این تعادل مختل شده و قلب با الگوی غیرعادی شروع به تپیدن می‌کند.
از طرفی، برخی تغییرات طبیعی مثل افت فشار خون شبانه یا تغییر موقعیت خواب (مثلاً خوابیدن به پشت یا چپ) می‌توانند باعث تغییر در بازگشت خون به قلب و تحریک ضربان‌های غیرطبیعی شوند. همچنین تغییرات هورمونی در دوران پریود، بارداری یا یائسگی، گاهی موجب افزایش حساسیت سیستم قلبی–عروقی در شب می‌شوند. در چنین حالتی، بیمار ممکن است بدون هیچ زمینه قلبی خاص، احساس تپش در قفسه سینه یا گلو را تجربه کند.
در مواردی دیگر، عوامل خارجی مانند مصرف زیاد کافئین، الکل، سیگار یا داروهای محرک در ساعات پایانی روز، احتمال بروز تپش قلب شبانه را به طرز قابل‌توجهی افزایش می‌دهند. همچنین، کم‌آبی یا عدم تعادل الکترولیتی نیز از علل کمتر شناخته‌شده ولی مهم این اختلال هستند.
با این حال، نباید فراموش کرد که در برخی از موارد نادر، تپش قلب در خواب می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های قلبی پنهان مانند اختلالات ریتم قلب (آریتمی)، آپنه خواب یا حتی مشکلات ساختاری قلب باشد که نیاز به پیگیری تخصصی دارند.
در ادامه مقاله، به بررسی دقیق‌تر علت تپش قلب شب، راه‌های تشخیص تپش قلب در خواب و درمان تپش قلب هنگام خواب خواهیم پرداخت. اگر شما هم شب‌ها با کاهش ضربان قلب شبانه یا تپش‌های غیرعادی روبرو هستید، ادامه این مقاله می‌تواند راهنمای کاملی برای درک و مدیریت وضعیت شما باشد.

علل شایع تپش قلب در خواب (از اضطراب تا بیماری قلبی)

بسیاری از افراد هنگام تجربه تپش قلب در خواب دچار نگرانی می‌شوند و تصور می‌کنند که این پدیده الزاماً نشانه‌ای از بیماری قلبی جدی است. درحالی‌که واقعیت پیچیده‌تر از آن است. شناخت دقیق علت تپش قلب شب می‌تواند مسیر درستی برای تشخیص تپش قلب در خواب و انتخاب مناسب‌ترین درمان تپش قلب هنگام خواب فراهم کند.

عوامل روانی: استرس، اضطراب و حملات پنیک

یکی از رایج‌ترین علل تپش قلب شبانه، اضطراب مزمن یا بروز ناگهانی حملات پنیک است. در طول خواب، سیستم عصبی پاراسمپاتیک وظیفه آرام‌سازی بدن را دارد. اما در شرایط اضطراب یا استرس، شاخه سمپاتیک فعال شده و باعث ترشح آدرنالین می‌شود که مستقیماً موجب افزایش ضربان و تپش قلب می‌شود. بسیاری از بیماران با شکایت از احساس تپش درون قلب هنگام خواب، دچار حملات اضطرابی‌اند که در صورت تکرار نیاز به مداخله تخصصی دارند.

عوامل تغذیه‌ای و محرک‌ها: کافئین، الکل، قند و کم‌آبی

مصرف زیاد قهوه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا الکل در ساعات پایانی روز، از مهم‌ترین عوامل تحریک‌کننده کاهش ضربان قلب شبانه یا بالعکس، تپش قلب سریع در خواب هستند. این مواد با اثر بر ریتم الکتریکی قلب، عملکرد طبیعی آن را مختل می‌کنند. همچنین، کم‌آبی بدن و عدم تعادل الکترولیت‌ها (به‌خصوص منیزیم، پتاسیم و سدیم) زمینه بروز تپش‌های نامنظم قلبی را افزایش می‌دهند.

داروها و مکمل‌ها

برخی داروهای ضد افسردگی، ضد احتقان، داروهای محرک مانند آمفتامین‌ها، یا حتی مکمل‌های ورزشی حاوی کافئین یا تائورین، می‌توانند علت پنهانی تپش قلب در خواب باشند. بیماران اغلب بدون آگاهی از این اثر جانبی، دچار ضربان قلب غیرعادی شبانه می‌شوند.

بیماری‌های قلبی و اختلالات ریتم (آریتمی‌ها)

در برخی افراد، تپش قلب شبانه نشانه‌ای از یک اختلال ریتم قلبی (آریتمی) مانند فیبریلاسیون دهلیزی، PVC یا تاکی‌کاردی فوق‌بطنی است. این شرایط معمولاً با تپش نامنظم، سنگین یا همراه با احساس لرزش در قفسه سینه یا گلو همراه‌اند. اگر این علائم با تنگی نفس، سرگیجه یا درد قفسه سینه همراه باشد، باید سریعاً به پزشک مراجعه شود.

اختلالات خواب: آپنه انسدادی خواب (OSA)

آپنه خواب یکی از شایع‌ترین اما کمتر تشخیص‌داده‌شده‌ترین علل درمان‌پذیر تپش قلب شبانه است. در این بیماری، قطع‌های مکرر تنفس هنگام خواب باعث کاهش اکسیژن خون و فعال شدن سیستم سمپاتیک می‌شود که منجر به تپش قلب هنگام خواب و حتی بیدار شدن ناگهانی می‌شود. درمان OSA از طریق دستگاه CPAP یا کاهش وزن، می‌تواند به طرز چشمگیری ضربان‌های غیرطبیعی را کاهش دهد.

تغییرات هورمونی: دوران پریود، بارداری و یائسگی

نوسانات هورمونی، به‌ویژه استروژن و پروژسترون، در دوران‌های مختلفی از زندگی زنان می‌تواند موجب احساس تپش درون قلب هنگام خواب شود. این حالت اغلب در سه‌ماهه اول بارداری، قبل از قاعدگی یا در دوران یائسگی دیده می‌شود. در بیشتر موارد، این تپش‌ها گذرا هستند و نیازی به درمان خاص ندارند، مگر اینکه با علائم قلبی یا تنفسی همراه شوند.

 

چگونه تپش قلب در خواب را تشخیص دهیم؟

تشخیص دقیق تپش قلب در خواب نقش بسیار مهمی در انتخاب روش مناسب برای درمان دارد. بسیاری از بیماران پس از تجربه‌های مکرر تپش قلب شبانه یا کاهش ضربان قلب شبانه، دچار نگرانی می‌شوند اما نمی‌دانند از کجا باید شروع کنند. در این بخش، مراحل بالینی و تخصصی تشخیص تپش قلب در خواب را به زبان ساده و علمی بررسی می‌کنیم.

نقش شرح حال و معاینه بالینی

اولین گام، مراجعه به پزشک متخصص قلب است. پزشک با گرفتن شرح حال دقیق (زمان بروز، مدت، عوامل تشدیدکننده، علائم همراه مانند تنگی نفس، سرگیجه یا درد قفسه سینه) و بررسی سابقه بیماری‌های زمینه‌ای، می‌تواند احتمال بیماری قلبی یا علت عصبی را تفکیک کند. معاینه فیزیکی نیز می‌تواند علائم حیاتی مانند فشار خون، ضربان در حالت استراحت و وجود سوفل‌های قلبی را روشن کند.

آزمایش‌های پایه و خون

در بسیاری از موارد، پزشک ابتدا آزمایش خون تجویز می‌کند تا عواملی مانند کم‌خونی، اختلالات تیروئید، عدم تعادل الکترولیت‌ها، قند خون و سطح هورمون‌ها را بررسی کند. این آزمایش‌ها برای رد کردن علل ثانویه‌ای هستند که می‌توانند باعث تپش قلب هنگام خواب شوند.

الکتروکاردیوگرام (ECG یا نوار قلب)

ECG یکی از اصلی‌ترین و در دسترس‌ترین ابزارهای تشخیصی است که فعالیت الکتریکی قلب را بررسی می‌کند. با این آزمایش می‌توان انواع آریتمی‌ها یا ناهنجاری‌های ریتم قلب را تشخیص داد. اگر تپش قلب در خواب به‌صورت منظم تکرار می‌شود، احتمال ثبت آن در نوار قلب بیشتر است.

مانیتورینگ ۲۴ ساعته (هولتر)

اگر نوار قلب معمولی چیزی را نشان ندهد، پزشک ممکن است هولتر مانیتورینگ ۲۴ تا ۷۲ ساعته تجویز کند. این دستگاه کوچک، ریتم قلب بیمار را به‌صورت پیوسته در طول شبانه‌روز ثبت می‌کند و اطلاعات دقیقی درباره ضربان‌های غیرعادی در خواب به دست می‌دهد. این روش بهترین گزینه برای بررسی تپش‌های گذرا در خواب است که معمولاً در کلینیک ثبت نمی‌شوند.

اکوکاردیوگرافی (اکو قلب)

اکو قلب یک روش غیرتهاجمی برای بررسی ساختار و عملکرد قلب است. این آزمایش می‌تواند نقایص دریچه‌ای، اختلالات پمپاژ قلب یا بزرگ‌شدگی حفرات قلبی را شناسایی کند؛ عواملی که گاه زمینه‌ساز درمان تپش قلب در خواب می‌شوند. اگر پزشک به بیماری ساختاری مشکوک باشد، اکو را تجویز می‌کند.

بررسی آپنه خواب

اگر علائم شما با خروپف، وقفه‌های تنفسی یا احساس خفگی در خواب همراه باشد، احتمال دارد آپنه خواب عامل پنهان تپش‌های شبانه باشد. در این صورت، تستی به نام پلی‌سومنوگرافی یا مطالعه خواب شبانه پیشنهاد می‌شود. این تست تنفس، سطح اکسیژن، ضربان قلب و حرکات بدن در طول خواب را بررسی می‌کند.

روش‌های درمان تپش قلب در خواب (دارویی و غیردارویی)

انتخاب روش مناسب برای درمان تپش قلب در خواب بستگی مستقیم به علت بروز آن دارد. در بیشتر موارد، این تپش‌ها ناشی از عوامل ساده‌ای مانند اضطراب، تغذیه یا اختلالات خفیف ریتم قلب هستند و می‌توان با اقدامات غیردارویی آن‌ها را کنترل کرد. اما گاهی نیز نیاز به مداخله پزشکی و درمان دارویی وجود دارد. در این بخش به صورت دقیق به هر دو دسته از درمان‌ها می‌پردازیم.

الف) درمان‌های دارویی و پزشکی

در صورت تشخیص مشکلات زمینه‌ای مانند آریتمی‌های قلبی، آپنه خواب، یا پرکاری تیروئید، پزشک درمان دارویی مناسب تجویز خواهد کرد. در این شرایط، صرفاً تغییر سبک زندگی کافی نیست و نیاز به مداخلات تخصصی وجود دارد.

• داروهای تنظیم ریتم قلب (ضد آریتمی‌ها)

در بیماران با اختلالات ریتمی مانند فیبریلاسیون دهلیزی، از داروهایی نظیر آمیودارون، متوپرولول، یا پروپافنون استفاده می‌شود. این داروها برای تنظیم ضربان و جلوگیری از تکرار تپش قلب شبانه مؤثر هستند.

• داروهای ضد اضطراب یا ضدافسردگی

اگر علت تپش قلب هنگام خواب ناشی از استرس یا حملات پنیک باشد، تجویز داروهای ضد اضطراب مانند آلپرازولام یا داروهای SSRI می‌تواند کمک‌کننده باشد. البته این داروها باید با تشخیص دقیق و نظارت پزشک مصرف شوند.

• درمان اختلالات همراه مانند آپنه خواب

در بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب، استفاده از دستگاه CPAP می‌تواند با بهبود تنفس شبانه، باعث کاهش یا قطع کامل تپش قلب در خواب شود.

ب) درمان‌های غیردارویی و سبک زندگی‌محور

در بسیاری از بیماران، درمان خانگی تپش قلب در خواب با اصلاح سبک زندگی، تغذیه و فعالیت‌های آرام‌سازی امکان‌پذیر است. در ادامه، مهم‌ترین مداخلات غیردارویی را مرور می‌کنیم:

• مدیریت استرس و آرام‌سازی ذهنی

اضطراب نقش مستقیمی در علت تپش قلب شب دارد. برای کنترل آن، تمرین‌های آرام‌سازی مانند تنفس دیافراگمی، مدیتیشن شبانه، یوگای ملایم قبل از خواب یا استفاده از موسیقی آرام می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

• اصلاح تغذیه برای کاهش تحریک قلب
• کاهش مصرف کافئین، الکل و قندهای ساده
• افزایش مصرف آب برای جلوگیری از کم‌آبی و اختلال الکترولیت‌ها
• استفاده از خوراکی‌های سرشار از منیزیم، پتاسیم، و امگا ۳ مانند موز، آووکادو، بادام، ماهی‌های چرب و سبزیجات برگ‌سبز

این موارد به‌ویژه در درمان تپش قلب شبانه بسیار مؤثرند.

• تنظیم زمان خواب و وضعیت بدنی مناسب

خوابیدن به پشت یا سمت چپ می‌تواند در برخی افراد باعث تشدید تپش قلب هنگام خواب شود. توصیه می‌شود به پهلوی راست بخوابید و از بالش‌های ارگونومیک استفاده کنید تا فشار وارده به قفسه سینه کاهش یابد.

• فعالیت بدنی ملایم روزانه

ورزش‌های سبک روزانه مانند پیاده‌روی یا کشش عضلات، در تنظیم عملکرد سیستم عصبی خودکار و پیشگیری از تپش قلب شبانه مؤثر است. بااین‌حال، از انجام ورزش شدید در ساعات پایانی روز پرهیز کنید.

• بهداشت خواب (Sleep Hygiene)
• خوابیدن در ساعت مشخص
• خاموش‌کردن وسایل دیجیتال
• کاهش نور و سروصدا
• خودداری از خوردن غذای سنگین قبل از خواب

همگی در پیشگیری و درمان تپش قلب در خواب نقش مهمی دارند.

در یک نگاه: چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر درمان خانگی تپش قلب در خواب نتیجه نداد و علائمی مانند تنگی نفس، سرگیجه، بی‌قراری شدید یا درد قفسه سینه همراه شد، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی پشت این تپش‌ها، اختلالاتی جدی پنهان شده‌اند که نیاز به درمان تخصصی دارند.

چه عواملی تپش قلب شبانه را تشدید می‌کنند؟ (و چگونه آن‌ها را کنترل کنیم)

بسیاری از افرادی که به دنبال درمان تپش قلب در خواب هستند، به این نکته توجه نمی‌کنند که برخی از عادات روزمره و شبانه‌شان ممکن است خود عامل اصلی تشدید تپش‌های قلبی‌شان باشند. اصلاح این رفتارها گاهی می‌تواند مؤثرتر از دارو عمل کند. در این بخش، به بررسی عوامل تشدیدکننده تپش قلب شبانه و راهکارهای مدیریت هرکدام می‌پردازیم.

کافئین و محرک‌ها

کافئین یکی از شایع‌ترین عوامل تشدید تپش قلب هنگام خواب است. مصرف چای، قهوه، نوشابه، شکلات، نوشیدنی‌های انرژی‌زا یا حتی برخی داروهای ضد سرماخوردگی در ساعات عصر یا شب می‌تواند منجر به افزایش ضربان قلب یا ایجاد آریتمی‌های گذرا شود.

• راهکار:
• • پرهیز از مصرف کافئین حداقل ۶ ساعت پیش از خواب
  • جایگزینی نوشیدنی‌های آرام‌بخش مانند دمنوش بابونه یا گل‌گاوزبان

الکل و سیگار

الکل ممکن است به‌طور موقت باعث ریلکس شدن عضلات شود اما پس از آن، به دلیل تأثیر روی سیستم عصبی خودکار، ریتم قلب را مختل می‌کند. از طرفی، نیکوتین موجود در سیگار نیز باعث تنگی عروق و تحریک سیستم سمپاتیک می‌شود که می‌تواند کاهش ضربان قلب شبانه را مختل کرده و تپش‌های سریع یا پرشی ایجاد کند.

• راهکار:
  • اجتناب از مصرف الکل و سیگار به‌ویژه در ساعات پایانی شب
  • استفاده از تکنیک‌های ترک تدریجی یا مشاوره برای کاهش وابستگی

وضعیت خواب نامناسب

وضعیت خوابیدن نقش مهمی در تشدید تپش قلب در خواب دارد. خوابیدن به پشت ممکن است فشار بیشتری به قلب وارد کند، به‌ویژه در افراد چاق یا دارای آپنه خواب. همچنین، برخی افراد در حالت خوابیده به سمت چپ، بیشتر دچار تپش قلب شبانه می‌شوند.

• راهکار:
  • خوابیدن به پهلوی راست
  • استفاده از بالش طبی برای کاهش فشار به قفسه سینه

رعایت بهداشت خواب (Sleep hygiene)

ورزش در زمان نامناسب
ورزش اصولاً باعث تقویت قلب و کاهش آریتمی‌ها می‌شود، اما اگر در ساعات پایانی شب و با شدت بالا انجام شود، ممکن است با افزایش آدرنالین، باعث تپش قلب هنگام خواب شود.

• راهکار:
  • انجام ورزش سبک تا متوسط در ساعات روز
  • خودداری از تمرینات هوازی یا سنگین پس از ساعت ۸ شب
  • انجام حرکات کششی یا یوگای سبک در شب به‌جای تمرین شدید

عادات شبانه محرک

تماشای زیاد تلویزیون، استفاده از موبایل و لپ‌تاپ قبل از خواب، مواجهه با نور آبی، خوردن غذای سنگین یا دیرهنگام، و خوابیدن در محیط پرنور یا پرصدا از جمله عواملی هستند که موجب تحریک سیستم عصبی و افزایش احتمال تپش قلب شبانه می‌شوند.

• راهکار:
  • کاهش نور اتاق و خاموش‌کردن وسایل دیجیتال یک ساعت پیش از خواب
  • تنظیم دمای اتاق روی عددی متعادل
  • خودداری از صرف وعده سنگین در فاصله کمتر از ۲ ساعت مانده به خواب

پاسخ به سؤالات پرتکرار بیماران

تجربه تپش قلب در خواب ممکن است در ابتدا نگران‌کننده به‌نظر برسد، اما در بیشتر موارد ریشه در عواملی ساده مانند اضطراب، تغذیه یا وضعیت خواب دارد. با این حال، در برخی موارد نیز ممکن است هشدار زودهنگامی از مشکلات جدی‌تری مانند اختلالات ریتم قلبی، آپنه خواب یا بیماری‌های متابولیک باشد.
در این مقاله، دیدیم که درمان تپش قلب شبانه تنها به دارو محدود نمی‌شود. با شناسایی علت، انجام آزمایش‌های مناسب و اصلاح سبک زندگی، می‌توان در بسیاری از موارد بدون نیاز به مداخلات تهاجمی، این مشکل را به‌خوبی مدیریت کرد.
در ادامه، پاسخ برخی از پرتکرارترین پرسش‌های بیماران درباره درمان تپش قلب در خواب آمده است:

آیا تپش قلب در خواب خطرناک است؟

در اغلب موارد خیر. اما اگر همراه با درد قفسه سینه، تنگی نفس، سرگیجه یا غش باشد، ممکن است علامتی از بیماری قلبی یا اختلال ریتم باشد که نیاز به بررسی فوری دارد.

کی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر تپش‌ها مکرر، شدید، یا همراه با علائم هشداردهنده باشند، یا با تغییر سبک زندگی کاهش نیابند، حتماً باید به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید. همچنین در صورتی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید، مراجعه زودهنگام توصیه می‌شود.

به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟

برای بررسی دقیق، بهتر است ابتدا به متخصص قلب و عروق (کاردیولوژیست) مراجعه کنید. در صورت تشخیص مشکلات خواب، ممکن است به همکاری متخصص خواب یا روان‌پزشک نیز نیاز باشد.

درمان خانگی تپش قلب در خواب تا چه حد مؤثر است؟

اگر علت اصلی اضطراب، تغذیه نامناسب یا بی‌نظمی در خواب باشد، روش‌هایی مانند تغییر رژیم غذایی، کاهش مصرف کافئین، مدیتیشن و تنفس عمیق می‌توانند بسیار مفید باشند. اما در موارد زمینه‌ای، درمان پزشکی مکمل ضروری است.

 

سخن پایانی

تپش قلب در خواب پدیده‌ای شایع اما قابل درمان است. آگاهی از علت‌های زمینه‌ای و مراجعه به پزشک متخصص قلب می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. با اصلاح سبک زندگی، کنترل استرس و انجام بررسی‌های پزشکی منظم، می‌توان آرامش و سلامت قلب را بازیافت. در صورت تداوم علائم، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا درمانی دقیق و متناسب برای شما انتخاب شود.

هشدار نهایی:

هیچ تپش قلبی را که با علائم غیرعادی یا مزمن همراه است، نباید نادیده گرفت. حتی اگر دلیل آن در نهایت ساده باشد، بررسی آن توسط متخصص می‌تواند از بروز مشکلات بزرگ‌تر در آینده پیشگیری کند.

مشاوره تخصصی با ما:

اگر دچار تپش قلب هنگام خواب هستید یا از آن نگرانید، وقت آن رسیده که با پزشکان ما مشورت کنید. تیم متخصصین کلینیک ما با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تجربه بالینی، آماده‌اند تا علت تپش قلب در خواب شما را شناسایی و بهترین روش درمان را پیشنهاد دهند.
همین حالا از طریق سایت یا تلفن با ما در تماس باشید و قدم اول را برای داشتن خواب آرام و ضربانی منظم بردارید.