فشار مینیمم بالا؛ در پی انسداد و اختلال عملکرد عروق خونی به دلیل باریک شدن آنها

فشار مینیمم یا فشار دیاستولیک فشاری است که در زمانی که قلب در فاز دیاستول قرار دارد، به دیواره عروق و شریان‌ها وارد می‌شود. همچنین فشار مینیمم بالا در صورت اختلال در عملکرد عروق خونی مانند انسداد و یا باریک شدن آنها به وجود می‌آید.

این نوع فشار خون، دلیل کاملاً مشخصی ندارد، اما ممکن است به علت بیماری‌های زمینه‌ای دیگر مانند اختلالات کلیوی، ابتلا به تیروئید و یا آپنه خواب ایجاد گردد. در این مطلب درباره علل و عوامل ابتدا به فشار مینیمم بالا، علائم و نشانه‌های آن و نیز روش‌های درمانی  این بیماری مطالبی شرح داده شده است.

تعریف فشار دیاستولیک یا فشار مینیمم

فشار خون دیاستولیک در واقع فشار خونی است که بین هر دو ضربان قلب و در زمان استراحت عضله قلب، در عروق خونی شکل می‌گیرد. به فشار خون دیاستولیک فشارخون کمینه و یا فشار خون مینیمم نیز گفته می‌شود.

محدوده این فشار خون به صورت نرمال باید کمتر از ۸۰ باشد. دیاستول بالا زمانیست که فشار خون به بالای این مقدار برسد. در مرحله اول از فشار مینیمم بالا میزان فشار خون به ۸۰ الی  ۸۹ می‌رسد و در مرحله دوم فشار خون به بالای ۹۰ و یا بیشتر نیز خواهد رسید.

در صورتی که فشار خون بالای ۱۲۰ برسد بسیار خطرناک بوده و به آن فشار خون شدید گویند که در این شرایط می بایست هر چه سریعتر به اورژانس یا بهترین دکتر فوق تخصص فشار خون مراجعه گردد.

فشار مینیمم یا دیاستولیک، فشاری است که به رگ‌های قلب زمانی که از آنها خون تخلیه می‌شود وارد می‌شود. این نوع فشار خون به همان اندازه فشار ماکسیمم اهمیت دارد. چرا که در صورت عدم کنترل و درمان آن عوارض خطرناکی به دنبال خواهد داشت.

تغییر در شیوه زندگی، داشتن وزن مناسب و درمان بیماری‌های زمینه‌ای از راه‌های پیشگیری از ابتلا به فشار خون مینیمم بالا می‌باشد. همچنین افراد سالمند می‌بایست برای کنترل فشار خون به طور مرتب به پزشک مراجعه نمایند.

انواع فشار خون

خون یکی از عوامل حیاتی بدن است که در در سرخرگ‌ها جریان دارد. با از دست دادن حالت ارتجاعی و یا استحکام طبیعی سرخرگ‌های بزرگ و نیز کوچک شدن عروق خونی فشار خون بالا خواهد رفت. همچنین ممکن است در اثر فعالیت زیاد و داشتن استرس نیز ممکن است فرد دچار  فشار خون بالا شود.

به طور کلی به بالا رفتن جریان خون بیشتر از حالت طبیعی فشار خون گفته می‌شود. برای اندازه گیری فشار خون از دستگاه‌های خاصی دیجیتالی و جیوه‌ای در این زمینه استفاده می‌شود. به کمک این دستگاه‌ها دو نوع فشار خون دیاستولی و سیستولی اندازه گیری می‌شود. فشار خون دیاستولی به فشار خون موجود در ورید گویند و نیز به فشار خون موجود در سرخرگ‌ها نیز فشار خون سیستولی گفته می‌شود.

علل به وجود آمدن فشار خون به طور کلی

بیماری فشار خون بالا بیماری بسیار شایع است است که در بسیاری از افراد به وجود می‌آید. این بیماری به طور معمول به دو دسته فشارخون اولیه و فشارخون ثانویه تقسیم بندی می‌شود. ابتلا به فشار خون اولیه علت ویژه و خاصی ندارد و معمولاً به باریک شدن عروق خونی و یا کم شدن خاصیت ارتجاعی آنها مربوط می‌شوند.

دلایل ثانویه دیگری که مربوط به بالا رفتن فشار خون مینیمم می‌شود مربوط به عملکرد غدد درون ریز و به هم خوردن تعادل هورمون‌ها می‌باشد. چرا که هورمون‌ها به طور مستقیم به سیستم گردش خون وارد می‌شوند.  به عنوان مثال غده تیروئید یکی از غدد مهم بدن بوده که در صورت برهم خوردن تعادل ترشحات آن ممکن است فشار خون تحت تاثیر قرار گرفته و در نهایت بیمار دچار فشار مینیمم بالا گردد.

دلیل دیگری که برای این بیماری وجود دارند مربوط به مشکلات کلیه می‌باشد. اختلال در عملکرد کلیه‌ها نیز موجب ابتلا به فشار خون خواهد شد.

همچنین وجود چربی بیش از حد نرمال در عروق خونی نیز باعث انسداد در عروق خونی و نیز بالا رفتن فشار خون خواهد شد.

یکی دیگر از دلایل اصلی ابتلا به فشار خون مربوط به مشکل تنگی نفس و یا آپنه انسدادی خواب می‌باشد.

همچنین داشتن رژیم غذایی نامناسب، شیوه زندگی بی کیفیت، نژاد و قومیت به خصوص افراد سفید پوست، سن بالا و جنسیت زن نیز در ابتلا به فشار خون عوامل موثری به شمار می‌آیند.

فشار مینیمم بالا برای چه افرادی بیشتر به وجود می‌آید؟

افراد بسیار زیادی هستند که به دلایل مختلف مستعد ابتلا به فشارخون بالا می‌باشند. اما افراد زیر بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به فشار مینیمم بالا هستند:

• افراد مسن و کسانی که سن بالاتر از ۶۰ سال دارند.
• کسانی که عادت به استفاده از سیگار و مواد دود زا دارند.
• کسانی که در طول روز از مواد الکلی استفاده می‌نمایند.
• افرادی که در خانواده خود سابقه ژنتیک ابتلا به فشار خون بالا دارند.
• کسانی که تحرک کافی نداشته و فعالیت‌های بدنی‌شان کمتر از حالت نرمال است.
• کسانی که در رژیم غذایی خود از مقدار زیادی نمک و یا روغن استفاده می‌نمایند.
• افرادی که عادت به استفاده از میوه و سبزیجات تازه ندارند.
• کسانی که در زندگی خود دچار استرس و تنش شدید می‌باشند.
• کسانی که مجبور به استفاده از برخی داروها می‌باشند.
• افرادی که دارای اضافه وزن و چاقی هستند.
• همچنین زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به فشار خون بالا می‌باشند.

 

در چه فاصله زمانی نیاز به کنترل فشار خون مینیمم  وجود دارد؟

کنترل فشار خون به ویژه برای افرادی که سابقه فشار خون بالا دارند از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. همچنین موضوع برای کسانی که در خانواده خود به صورت ژنتیک سابقه بالا رفتن فشار خون مینیمم دارند اهمیت زیادی دارد.

کسانی که دارای فشار خون مینیمم طبیعی هستند به صورت سالانه می‌توانند اقدام به کنترل فشار خون خود نمایند. اما کسانی که دچار فشار خون بالا می‌باشند بهتر است در فواصل زمانی سه یا شش ماه یکبار  بنا به صلاحدید پزشک متخصص اقدام به کنترل فشار خون خود نمایند.

فشار خون کوچک بالا نشانه چیست؟

به طور کلی فشار خون فاکتوری ثابت و پایدار به شمار نمی‌آید بلکه در طول روز و به علل مختلف به طور دائم در حال تغییر و پایین و بالا شدن می‌باشد. دامنه تغییرات می‌بایست از یک محدوده‌ای تجاوز نکند چرا که در این صورت فرد به فشار خون بالا و یا پایین دچار می‌شود.

در صورتی که عروق خونی دچار حالت سفت شدگی و یا زخم شده باشند و یا اینکه حالت ارتجاعی خود را از دست بدهند فرد دچار فشار خون دیاستولیک و یا فشار مینیمم بالا خواهد شد. بنابراین فشار خون مینیمم بالا می‌توانند نشان دهنده وجود مشکل در رگ‌های خونی به شمار آید.

چه روش‌هایی برای پیشگیری از فشار خون مینیمم بالا وجود دارد؟

به کارگیری سبک زندگی سالم نکته بسیار مهم در پیشگیری از فشار مینیمم بالا می‌باشد. برای داشتن یک سبک زندگی سالم می‌بایست موارد زیر را مد نظر قرار داد:

• استفاده از یک رژیم غذای سالم حاوی فیبر، سبزیجات، میوه ها، لبنیات و غذاهای کم چرب
• کنترل وزن و پرهیز از چاقی
• پرهیز از سیگار و سایر دخانیات
• کم کردن چاقی دور شکمی
• درمان استرس و اضطراب شدید
• داشتن خواب و استراحت کافی
• داشتن فعالیت‌های ورزشی مفید مانند پیاده روی و دوچرخه سواری
• چک کردن مرتب فشار خون به ویژه برای افراد سالمند و زنان باردار
• عدم استفاده از مواد غذایی پر نمک مانند غذاهای آماده و فرآوری شده
• پرهیز از کم تحرکی
• کم کردن گوشت قرمز و بیشتر خوردن گوشت سفید
• استفاده نکردن از غذاهای سرخ شده
• کاهش مصرف مواد حاوی کافئین مانند قهوه و چای
• کاهش مصرف نوشابه‌های الکلی و سایر مواد دارای قند مصنوعی

سایر راهکارهای موثر برای درمان فشار مینیمم بالا

روش های درمانی مختلفی برای فشار مینیمم بالا یا فشار خون دیاستولیک وجود دارد. بسیاری از این روش ها به درمان های پزشکی مربوط می شود. برخی از این روش ها نیز با راهکارهای خانگی قابل انجام است. این راهکارها به شرح زیر می باشند:

• برخورداری از استراحت و خواب کافی در طول شبانه روز یکی از مهمترین نکات کنترل مینیمم فشار خون بالامی‌باشد. این زمان می بایست در حدود  ۷ الی ۸ ساعت باشد.
• استفاده از تکنیک های آرامش بخش مانند یوگا و مدیتیشن و تنفس عمیق راهکارهای ساده ای است که می تواند به کنترل فشار خون کمک ویژه‌ای نماید.

فشار مینیمم بالا چه علائمی دارد؟

فشار خون در مراحل اولیه ممکن است کاملاً بدون علامت باشد. اما به طور کلی بالا و پایین رفتن فشار خون مینیمم و ماکزیمم در صورت پیشرفت با علائمی همراه است. همچنین بالا رفتن فشار خون مینیم با علائم و نشانه‌هایی همراه می‌باشد. باید توجه شود که در صورت نادیده گرفتن این علائم، ممکن است عوارض شدید‌تر دیگری نیز به دنبال داشته باشد. برخی از این علائم به شرح زیر است:

• ابتلا به سرگیجه ناگهانی
• به وجود آمدن اختلال در خواب
• بروز گرگرفتگی خصوصاً در صورت
• خونریزی‌های غیرطبیعی به خصوص از ناحیه بینی
• عرق کردن در هنگام خواب
• ابتلا به سردردهای شدید و ناگهانی
• دچار شدن به حالت تهوع
• ایجاد لکه های خونی در چشم‌ها
• احساس بالا رفتن ضربان قلب یا تپش قلب
• تار شدن دید

 از چه داروهایی برای پایین آوردن فشار مینیمم بالا استفاده می‌شود؟

در حال در حال حاضر داروهای بسیار زیادی برای کنترل فشار مینیمم بالا وجود دارد.  برخی از این داروها شامل مواردی مانند مسدود کننده‌های بتا و آلفا،  مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین، داروهای مهارکننده و تبدیل آنزیم، داروهایی برای مسدود کردن کانال کلسیم و دیورتیک‌ها  می‌باشند.

در این میان می‌توان از داروهایی مانند آتنولول، کلونیدین، فوروزماید، لوزارتان، کاتاپرس، توپرول و … نام برد. تمامی این داروها با تجویز پزشک به میزان مشخص و با توجه به شرایط بیمار قابل مصرف می‌باشند.

درمان‌های گیاهی برای فشار مینیمم بالا

در کنار استفاده از داروهای تخصصی می‌توان از داروهای گیاهی نیز برای کنترل فشار خون دیاستولیک بالا استفاده نمود. برخی از این داروهای گیاهی به شرح زیر می‌باشند:

• استفاده از سیر به صورت خام و یا پخته یکی از روش‌های طبیعی برای کنترل فشار خون بالا می‌باشد. از سیر می‌توان برای کنترل فشار خون به صورت مخلوط در ماست و یا شیر استفاده نمود.
• خوردن آب نارگیل به دلیل وجود پتاسیم و منیزیم در آن نیز یکی از روش‌های طبیعی برای کنترل فشار خون بالا می‌باشد.
• همچنین وجود نیتریک اکسید آب هندوانه نیز از روشهای کمک کننده برای بزرگ کردن رگ‌های خونی و در نتیجه کاهش فشار خون می‌باشد.
• گیاه پاپایا نیز از دیگر داروهای گیاهی در درمان فشار خون بالا به شمار می‌آید.
• استفاده از مخلوط آبلیمو تازه به همراه عسل یک داروی خانگی برای درمان فشار مینیمم بالا موثر می‌باشد.
• مصرف روزانه آب یونیزه شده به میزان مناسب در طول روز نیز از روش‌هایی است که برای کاهش فشار مینیمم بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• همچنین جوشانده تخم شنبلیله و یا خوردن آن به صورت خام نیز از دیگر روش‌های کنترل فشار خون بالا به شمار می‌آید.

اهمیت مصرف صحیح داروهای فشار خون

استفاده از داروهای فشارخون روشی موثر و سریع برای کنترل کردن این بیماری می‌باشد. اما باید توجه شود که استفاده نادرست از این دارو عوارض بسیار خطرناکی را به دنبال خواهد داشت. میزان استفاده از داروی فشار خون و زمان استفاده از آن نکات بسیار مهمی است که توسط پزشک متخصص در تعیین می‌شود.

توجه نکردن به این نکات ممکن است باعث به وجود آمدن افت شدید فشار خون گردد. همچنین عوارض دیگری که ممکن است در این خصوص به وجود آید عبارتند از تشنج، حالت تهوع و استفراغ شدید، بالا رفتن ضربان قلب، سقوط بر زمین و غیره باشد.

نکته دیگری که در رابطه با استفاده از داروهای فشار خون قابل توجه می‌باشند این است که این دارو ممکن است با برخی داروهای دیگر تداخل داشته باشد. بنابراین بیمار می‌بایست پزشک خود را از مصرف سایر داروها مطلع نماید.

همچنین باید گفته شود که برخی از داروهای فشار مینیمم بالا برای برخی بیماری‌ها ممکن است خطرناک باشد. به عنوان مثال کسانی که به بیماری‌های کلیوی و یا قلبی دچار باشند باید از داروهای مخصوص به خود استفاده نمایند و استفاده از داروهای اشتباه ممکن است بیماری‌ها را تشدید کرده و عوارض خطرناک‌ترین به دنبال داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود که بیماران مبتلا به فشارخون همواره زیر نظر پزشک متخصص قرار گرفته شوند.

پایین بودن فشار مینیمم

پایین بودن فشار مینیمم به اندازه بالا بودن آن ممکن است خطرناک باشد، این عارضه ممکن است به دلیل وجود برخی بیماری‌های دیگر رخ دهد.

زنان باردار نیز ممکن است دچار فشار دیاستولیک پایین شوند، که این شرایط معمولاً طبیعی است. اختلال در دریچه آئورت نیز ممکن است باعث پایین آمدن فشار مینیمم شود که برای درمان آن باید این اختلال برطرف شود.

چه نکاتی برای فشار مینیمم بالا وجود دارد؟

نکته حائز اهمیت در خصوص ابتلا به بیماری‌های مربوط به فشار خون این است که این بیماری ممکن است در ابتدا علائم خاصی نداشته باشد و یکی از بیماری‌های خاموش به شمار می‌آید. کنترل فشار خون در فواصل زمانی مناسب نکته مهم در این امر به شمار می‌آید.

اما با پیشرفت این بیماری ممکن است علائمی مانند سردرد و سرگیجه و یا خونریزی‌های غیرطبیعی برای فرد بیمار به وجود آید. توجه به هر یک از این علائم و اقدام سریع درمانی نیز نکته‌‌ای مهم و حیاتی  در این خصوص به شمار می‌آید.

همچنین چنانچه فردی دچار تنگی نفس، درد ناگهانی در قفسه سینه و یا ضعف شدید گردید می‌بایست هر چه سریعتر برای کنترل فشار خون خود به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه نماید. توجه به تغییر رفتار در افراد سالمند مانند تغییر در گفتار و یا پایین آمدن سطح هوشیاری آنها نیز از دیگر نکاتی است است که ممکن است به مینیموم فشار خون بالا مربوط باشد.

باید گفته شود که بی‌توجهی به هر یک از این علائم و نکات ممکن است منجر به عوارض خطرناک دیگری مانند سکته‌های قلبی و مغزی گردد.

سخن آخر

همانگونه که در این مطلب اشاره گردید فشار مینیمم بالا یا فشار خون دیاستولیک فشار خونی است که در اثر تغییر در عروق خونی به وجود می‌آید. این نوع فشار خون دارای علل و عوامل مختلفی است که در این مقاله به آنها اشاره شد. این علل و عوامل با شرایط زمینه‌های بیمار مانند بالا رفتن سن، چاقی و یا داشتن سابقه خانوادگی تشکیل می‌گردد.

کنترل فشار خون در فواصل زمانی مناسب زیر نظر پزشک متخصص نکته حائز اهمیت در جلوگیری از ابتلا به عوارض خطرناک این بیماری به شمار می‌آید. همچنین استفاده از یک روش درمانی مناسب و نیز استفاده از داروهای کنترل فشار خون با تجویز پزشک نیز بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

توصیه می‌شود از استفاده ناصحیح داروهای فشار خون و به صورت خودسرانه به صورت جدی اجتناب شود. این بیماری نوعی بیماری خاموش به شمار می‌آید که در صورت عدم کنترل و درمان عوارض بسیار خطرناک و غیرقابل بازگشتی به دنبال خواهد داشت.