تکنیک‌های جلوگیری از تپش قلب

تپش قلب به حالتی اطلاق می‌شود که ضربان قلب بیش از حالت طبیعی باشد. برای جلوگیری از تپش قلب در چنین شرایطی چه باید کرد؟ معمولاً وقتی ضربان در قلب به حالت کوبنده‌ای اتفاق می‌افتد شخص می‌تواند بدون قرار دادن دست بر روی قفسه سینه‌اش متوجه بالا بودن ضربان قلب خود ‌شود. جلوگیری از تپش های قلبی و استرس در اغلب مواقع به کنترل و مهار نیاز ندارند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا به طور کامل به بررسی عارضه تپش در قلب و روش‌های درمان تپش قلب بپردازیم.

برای مقابله با تپش قلب بالا چه کنیم؟

قبل از هر چیزی باید بدانید که همیشه و در تمامی مواقع نباید تپش درون قلب را کنترل و مهار کرد؛ مثلاً همه افراد در برخی از شرایط مانند قرار گرفتن در جلسه آزمون و امتحانات یا شنیدن اخبار ناگوار و سایر شرایط مشابه بارها و بارها حالاتی مانند احساس گرما و داغی در بدن، تعریق بیش از حد، ضربان در قلب بالا، حالت تهوع و … را تجربه کرده‌اند. این حالات یک واکنش طبیعی در برابر تنش‌ها و اضطراب هستند که ناشی از ترشح هورمون آدرنالین (اپی‌نفرین) است و نیازی به مقابله با آن نیست؛ چون این حالت برای مقابله و تاب‌آوری بدن با شرایط، ضروری است.

در برخی شرایط لازم است از روش‌های مقابله با تپش قلب استفاده کرد؛ مثلاً وقتی خبر فوت یا سایر اخبار ناگوار به طرز ناگهانی به شخص داده می‌شود، ممکن است فرد دچار حالت شوک شود ضربان قلبش به صورت ناگهانی بالا برود و نفس کشیدن برای او دشوار شود یا حمله پانیک (panic attack) رخ دهد یا افت فشار ناگهانی ناشی از بالا رفتن ضربان قلب یا بالا رفتن فشار خون رخ دهد در این شرایط باید از روش‌های خاص استفاده کرد؛

• فرد دچار شوک را بر روی یک سطح صاف بخوابانید و پاهای او را کمی بالاتر از سطح بدنش قرار دهید تا خون‌رسانی به اندام‌ها بهتر انجام شود.
• اطراف بیمار را خلوت کنید و اجازه دهید هوا به آسانی در جریان باشد؛ لباس‌های تنگ را از تن بیمار خارج کنید و البته فرد را گرم نگه دارید.
• در صورتی که احساس کردید ممکن است فرد دچار شوک، استفراغ کند حتماً فرد را به پهلو بچرخانید تا محتویات خارج‌شده از معده به فضای نای برنگردد و خفگی رخ ندهد.

اما اگر فرد علائم شوک مثل پوست سرد، رنگ‌پریدگی یا تیرگی پوست صورت، تنفس سخت و دشوار، فشار خون بسیار پایین یا بسیار بالا و … را نداشت و تنها ضربان در قلب بیش از حد بالا رفته بود؛ به طوری که تنفس و امکان حرف زدن برای شخص دشوار بود و دیگران نیز به وضوح بالا بودن و کوبنده بودن ضربان قلب را احساس کردند، می‌توانید از تکنیک‌های زیر برای پایین آوردن ضربان قلب و پیشگیری از ایست قلبی او بهره ببرید:

• فرد را به انجام تنفس‌های عمیق تشویق کنید. دم عمیق و حبس نفس و سپس بازدم عمیق، یک تکنیک عالی برای مقابله با تپش قلب و کمک به آرام شدن تنفس و ضربان است. تنفس دیافراگمی نیز یک روش تنفس خوب برای مهار و کنترل ضربان قلب است.
• کمی فضای اطراف فرد را خنک کنید؛ البته از کولر گازی و آبی یا پاشیدن و خوراندن آب یخ، خودداری کنید. فقط اطراف فرد را خلوت کنید و با باز کردن یک پنجره، اجازه دهید هوا در اطراف در جریان باشد. لباس‌های تنگ فرد را آزاد کنید و کمی فرد را باد بزنید.
• در صورت هوشیاری کامل فرد، مقداری آب به فرد بدهید. به هیچ وجه از آب سرد و یخ استفاده نکنید.
• فشار فرد را کنترل کنید. در صورتی که فرد دچار افت فشار شده است، کمی آب قند یا مقدار کمی نمک به او بدهید؛ اگر فشار خون، بالا رفته بود، در صورتی که قبلاً فرد از قرص زیرزبانی یا قرص فشار خون استفاده می‌کرد، می‌توانید با مشورت با 115 از این قرص مجدداً استفاده کنید. در صورتی که نمی‌توانید از این قرص استفاده کنید از آبغوره یا آب‌لیمو استفاده کنید.
• معمولاً قرص پروپرانول 10 بدون نسخه و برای شرایط اضطراری، بدون تجویز پزشک می‌تواند استفاده شود؛ اما ترجیحاً قبل از مصرف آن با 115 مشورت کنید.

کدام بیماری‌ها سبب افزایش ضربان قلب می‌شوند؟

تپش در قلبی که دائمی و آزاردهنده نیست و همیشه و به طور مداوم وجود ندارد، خطرناک و نیازمند توجه جدی نیست؛ اما اگر به دلیل بیماری دچار تپش داخل قلب و ضربان درون قلب بالاتر از حد نرمال یعنی چیزی حدود بیش از 100 ضربان در دقیقه شدید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. علل متفاوت و زیادی برای درگیری با تپش داخل قلب وجود دارد که برخی فیزیکی و برخی روحی هستند؛ اما اصلی‌ترین دلیل ابتلا به تپش داخل قلب و بالا رفتن ضربان داخل قلب، موارد ذیل هستند:

• ابتلا به آنمی (فقر آهن) یا کم‌خونی: فقر آهن و کم‌خونی دو عارضه بسیار فراگیر و شایع در تمامی سنین است. معمولاً خانم‌ها به دلیل قاعدگی و از دست دادن خون طی این دوران، بیشتر به فقر آهن و کم‌خونی دچار می‌شوند. علت درگیری با تپش در قلب و ضربان کوبنده و بالا، این است که در افراد درگیر و مبتلا به کم‌خونی میزان اکسیژن بدن کاهش می‌یابد؛ به همین دلیل عضله قلب سخت‌تر و بیشتر فعالیت می‌کند تا بتواند کمبود اکسیژن را جبران کند و به این ترتیب ضربان داخل قلب بالا می‌رود.
• هایپرتیروئیدیسم: پرکاری غده تیروئید یا همان هایپرتیروئیدیسم یکی از بیماری‌هایی است که عوارض زیادی به دنبال دارد. یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین این عوارض، بالا رفتن ضربان درون قلب است. با کنترل این بیماری می‌توان از ضربان درون قلب نیز جلوگیری کرد.
• انواع بیماری‌های قلبی: بیماری‌های قلبی چه از نوع عروقی و چه از نوع دریچه‌ای باشند و همچنین چه از نوع اکتسابی و چه از نوع مادرزادی باشند، حتماً بر ریتم و ضربان در قلب تأثیر می‌گذارند. اغلب بیماری‌های قلبی مانند افتادگی (پرولاپس) میترال، گرفتگی عروق، تصلب شرایین و … با علامت ضربان در قلب بالا و تپش همراه هستند.

 

داروهای مناسب برای مقابله با تپش قلب بالا

برای پیشگیری از تپش در قلب از داروهای مختلفی استفاده می‌شود؛ اما نکته قابل توجه اینکه برای مصرف دارو برای پیشگیری از تپش در قلب باید حتماً علت ابتلا به درگیری با تپش درون قلب توسط پزشک تشخیص داده شود؛ مثلاً برخی کم‌خونی یا فقر آهن دارند که منجر به بالا رفتن ضربان قلب و تپش داخل قلب می‌شود و باید با مصرف مکمل‌های حاوی آهن و ویتامین‌های جاذب آهن مثل ویتامین سی و مصرف مواد غذایی خون‌ساز و آهن‌دار به درمان تپش درون قلب بپردازند.

برخی افراد تپش در قلب یا همان تاکی‌کاردی ناشی از بیماری پر کاری غده تیروئید دارند که باید هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص داخلی یا پزشک فوق‌تخصص غدد مراجعه کنند و پروسه درمان پر کاری تیروئید آغاز شود؛ زیرا تپش درون قلب تنها یکی از عارضه‌های بسیار و خطرناک هیپرتیروئیدیسم است.

همه از اهمیت درمان مشکلات قلبی اطلاع دارند که باید درمان آن جدی گرفته شود تا از ضربان داخل قلب نیز جلوگیری شود؛ اما به طور کلی گاهی لازم است برای افراد مبتلا به بیماری‌های مرتبط با تپش درون قلب بالا در کنار داروهای تجویزی برای درمان بیماری، داروی کنترل نیز تجویز شود تا فرد از شر عوارض ناشی از ضربان در قلب خلاص شود؛ از جمله مهم‌ترین داروهای کنترل‌کننده تپش داخل قلب و تنظیم‌کننده ضربان قلب، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• بتابلاکرها: بتابلاکرها یا همان مسدودکننده‌های گروه بتا رایج‌ترین داروهای مصرفی برای جلوگیری از تپش قلب هستند. این دسته از داروها هم ضربان قلب را تنظیم می‌کنند هم عملکرد دستگاه گردش خون را بهبود می‌بخشند. این دسته از داروها هم انواع با نسخه و هم انواع بدون نسخه دارند.
• داروهای کنترل‌کننده استرس و افسردگی: معمولاً پیشگیری از ضربان درون قلب و استرس با هم مرتبط هستند؛ زیرا افسردگی و اضطراب معمولاً با تپش در قلب همراه هستند. از این‌رو اگر پزشک تشخیص دهد که علت اصلی تپش داخل قلب تنها مربوط به استرس است و علت دیگری ندارد، این دسته از داروها استفاده می‌شوند.
• مهارکننده‌های ACE: این گروه از داروها در بهبود عملکرد گردش خون کاربرد دارند. در واقع با باز کردن و انبساط عروق، فشار خون را کاهش می‌دهند. معمولاً در بیماری‌های کلیوی مرتبط با گردش خون نیز از این دسته از داروها استفاده می‌شود.

 

مقابله با تپش قلب با کمک داروهای گیاهی

در اغلب مواقع به ویژه با توجه به سبک زندگی مدرن امروزی، تپش درون قلب بالای ناشی از استرس بسیار شایع و فراگیر است؛ اگر شما نیز با ضربان قلب بالای 100 الی 110 درگیر هستید حتماً باید با پزشک مشورت کنید. معمولاً پزشک با پرسیدن شرح حال و انجام آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی مثل نوار قلب و آزمایش خون، علت تپش درون قلب بالای شما را تشخیص می‌دهد و شما را برای درمان راهنمایی می‌کند؛ اگر علت تپش در قلب شما ناشی از استرس و آلودگی هوا و فشار کار و موارد مشابه باشد، می‌توانید با مشورت با پزشک و کارشناس طب سنتی از روش‌های زیر نیز بهره ببرید:

• مایعات زیاد بنوشید. کم‌آبی و دهیدراته شدن بدن می‌تواند منجر به تپش درون قلب شود.
• از غذاهای پرادویه و تند، مواد کافئین‌دار، الکل و سایر مواد غذایی که می‌دانید ضربان قلب شما را بالا می‌برند، کمتر استفاده کنید.
• از سیگار کشیدن و استفاده از دخانیات اجتناب کنید.
• نفس عمیق بکشید. تکنیک‌های تنفس دیافراگمی را یاد بگیرید و از آن در زمان بالا بودن ضربان قلب استفاده کنید.
• مدیتیشن انجام دهید.
• ورزش‌هایی را که خیلی سنگین هستند کمتر انجام دهید و ورزش‌های آرام‌بخش مثل یوگا را جایگزین آن کنید.

گیاهانی که استفاده از آنها به صورت دمنوش و عرقیجات می‌تواند در درمان و جلوگیری از تپش قلب مؤثر باشد به شرح ذیل هستند:

• بابونه
• بهارنارنج
• گل محمدی
• اسطوخودوس
• گل‌گاوزبان
• به‌لیمو
• بادرنجبویه

برای جلوگیری از تپش قلب در سخنرانی چه کنیم؟

پیشگیری از ضربان قلب در سخنرانی یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های افرادی است که با این عارضه در هنگام سخنرانی، کنفرانس و حتی صحبت در جمع‌های کوچک با آن مواجه هستند. معمولاً از تکنیک‌های خاصی برای پیشگیری از بالا رفتن ضربان قلب و تپش درون قلب در سخنرانی و در جمع استفاده می‌شود که برای هر فرد با توجه به نوع شخصیتش می‌تواند متفاوت باشد؛ اما اغلب تپش درون قلب در جمع و سخنرانی به دلیل اضطراب و استرس است؛ به همین دلیل تکنیک‌های پیشگیری از ضربان درون قلب و استرس در سخنرانی نیز به کار می‌رود.

اما بهترین تکنیک‌های پیشگیری از ضربان قلب در سخنرانی عبارت‌اند از:

• قبل از انجام سخنرانی تمرین کنید: تسلط به مبحث مورد بحث در سخنرانی یا کنفرانس تا حد زیادی از استرس و اضطراب شما می‌کاهد و به همین دلیل از ضربان داخل قلب شما نیز جلوگیری می‌کند.
• عدم مصرف کافئین قبل از سخنرانی: از یک الی سه ساعت قبل از شروع سخنرانی از قهوه، نسکافه و سایر مواد کافئین‌دار استفاده نکنید. به جای آن از دمنوش‌های آرام‌بخش مانند بابونه، اسطوخودوس، بیدمشک، گل‌گاو زبان و … استفاده کنید.
• نفس عمیق بکشید: تنفس عمیق همیشه در آرام کردن ضربان قلب به شما کمک می‌کند. به این صورت که ابتدا عمیق نفس بکشید؛ سپس چهار ثانیه نفس خود را حبس کنید و طی سه ثانیه بازدم انجام دهید.

 

پیشگیری از تپش قلب در سخنرانی با دارو یا تکنیک‌های روان‌شناسی؟

اینکه برای پیشگیری از ضربان در قلب در سخنرانی بهتر است از دارو استفاده کنید یا از تکنیک‌های روان‌شناسی، به خودتان بستگی دارد. بهتر است قبل از قرار گرفتن در شرایط استرس‌زا و شرایطی که ضربان قلب شما را بالا می‌برد، خودتان از انواع تکنیک‌ها استفاده کنید تا متوجه شوید کدام تکنیک برای شما مناسب‌تر است؛ اما از آنجا که اغلب تپش درون قلب در حین سخنرانی ناشی از استرس است، معمولاً می‌توان از تکنیک‌های روان‌شناسی برای کنترل و مهار تپش قلب استفاده کرد. از اصلی‌ترین این تکنیک‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• به خود اعتماد به نفس دهید.
• عزت نفس خود را تقویت کنید.
• قبل از سخنرانی تمرین و خود را آماده کنید.
• به خودتان تلقین کنید که شما بهترین سخنرانی را انجام می‌دهید.
• نقش بازی نکنید. همین که در حین سخنرانی خودتان باشید، تأثیر سخنرانی شما بر مخاطب افزایش می‌یابد.

اگر این تکنیک‌ها بر شما اثر نداشت و استرس شما بیش از حدی بود که با این تکنیک‌ها حل شود؛ می‌توانید با مشورت پزشک از داروهایی مانند بتابلاکرها استفاده کنید.

 

مقابله با تپش قلب بعد از خوردن قهوه

تپش در قلب بعد از خوردن قهوه یک پدیده بسیار رایج است. زیرا میزان کافئین موجود در قهوه بسیار زیاد است و بعد از مصرف آن تعداد تنفس در دقیقه و به دنبال آن تعداد ضربان قلب افزایش می‌یابد؛ اگر در حالت عادی با تپش داخل قلب کوبنده و ضربان قلب بالا و با مشکل قلبی خاصی مواجه نیستید، تپش درون قلب بعد از مصرف قهوه خیلی نگران‌کننده نیست. مگر اینکه پزشک، نظر دیگری داشته باشد. معمولاً تکنیک یا روش خاصی برای پیشگیری از تپش در قلب بعد از مصرف قهوه وجود ندارد. اما به طور کلی نوشیدن مقداری آب پس از نوشیدن قهوه، قدم زدن به صورت آهسته و انجام تنفس عمیق، بهترین تکنیک‌ها بعد از مصرف قهوه هستند.

پیشگیری از ضربان قلب و استرس ناشی از آن

تپش در قلب و استرس، دو یار جدا نشدنی از هم هستند. معمولاً اولین اتفاقی که بعد از بروز تپش داخل قلب در فرد رخ می‌دهد، بالا رفتن ضربان قلب است. این اتفاق امری طبیعی است که ناشی از ترشح هورمون آدرنالین (اپی نفرین) از غده فوق کلیوی است. معمولاً این اتفاق در همه افراد بارها و بارها و به دفعات مکرر بروز می‌کند و پس از مدت کوتاهی نیز از بین می‌رود؛ اما گاهی اوقات ممکن است استرس، دلیل بروز تپش در قلب نباشد؛ بلکه تپش داخل قلب بالا منجر به بروز استرس در فرد شود.

به طور کلی اگر ضربان قلب شما بدون دلیل مشخص و در شرایط عادی بالا می‌رود به طوری که منجر به نگرانی و استرس در شما شده است؛ حتماً علت آن را بیابید و روند درمان خود را پیگیری کنید. ممکن است یک بیماری زمینه‌ای جدی مثل فشار خون بالا، هیپرتیروئیدیسم (پرکاری غده تیروئید) یا کم‌خونی و فقر آهن یا یک بیماری خطرناک قلبی مانند گرفتگی عروق، تصلب شرایین، نارسایی عضله قلبی یا دریچه قلبی منجر به تپش درون قلب شود. شاید هم مشکل بسیار جدی نباشد و تنها به دلیل یک مشکل نه چندان حاد مانند افتادگی دریچه میترال یا اضطراب بیش از حد با این عارضه درگیر شده باشید.

 

تپش قلب و استرس و فوریت‌های اورژانسی

جلوگیری از تپش قلب و استرس و تپش درون قلب مشکلی است که در اغلب افراد بروز می‌کند. تپش میان قلب به خودی خود یک عارضه خطرناک و مهم نیست؛ مگر آنکه با علائم دیگری همراه شود؛ البته تپش در قلب و ضربان قلب کوبنده نیز تنها در حالتی عادی است که در شرایط تنش و استرس و شرایطی مانند ورزش کردن و تحرک بالا یا مصرف مواد غذایی کافئین‌دار و پر ادویه رخ دهد و بعد از مدت کوتاهی به خودی خود برطرف شود. اینکه شما دائماً با تپش داخل  قلب و به طور کلی ضربان قلب بالای 100 الی 110 درگیر باشید، اصلاً طبیعی نیست و باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. در چنین شرایطی اگر علائم خاص دیگری ندارید و تنها ضربان قلب شما در همه حالات بالاست در مرحله اول می‌توانید تنها به یک پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید؛ اما گاهی که تپش درون  قلب و ضربان قلب بالای شما با علامت‌های خاص دیگری مانند موارد زیر همراه می‌شود؛ حتماً برای پیشگیری از بروز خطرات جدی در اسرع وقت به اورژانس مراجعه کنید:

• حالت تهوع و احساس استفراغ
• دشواری تنفس
• تغییر رنگ پوست صورت
• سرگیجه یا سبک شدن سر
• غش کردن
• نوسان فشار خون
• تعریق بیش از حد معمول به ویژه تعریق سرد
• داشتن احساس خستگی نامعمول
• درد در قفسه سینه، فک، بازو، دست، گردن و …
• دردی که بیش از پنج دقیقه به طول بینجامد.

 

مقابله با تپش قلب در چه افرادی ضرورت دارد؟

در برخی افراد به دلیل داشتن سابقه بیماری‌های خاص یا شرایط خاص باید ضربان قلب بالا جدی گرفته شود؛

• افرادی که سابقه فشار خون بالا دارند: ممکن است بالا رفتن ضربان قلب یک زنگ خطر برای بالا رفتن بیش از حد فشار خون و احتمال بروز سکته قلبی و مغزی باشد.
• افرادی که سابقه عمل قلب باز دارند: برای کسانی که آنژیوگرافی کرده‌اند یا سایر بیماری‌های قلبی داشتند نیز ممکن است بالا رفتن ضربان قلب مهم و خطرآفرین باشد.
• زنان باردار: اگرچه معمولاً با بالا رفتن وزن جنین و مادر ضربان قلب معمولاً افزایش می‌یابد؛ اما به دلیل شرایط خاص دوران بارداری حتماً باید به بالا رفتن ضربان قلب و پیشگیری از آن توجه جدی شود.

 

سخن پایانی

برای جلوگیری از تپش قلب که در همه افراد بارها و بارها در طول زندگی‌شان رخ داده است چه کار کنیم؟ همان‌طور که در این مطلب بیان شد؛ اگر تنها علت بروز تپش در قلب و ضربان قلب کوبنده فرد، استرس باشد که در این حالت عامل آن، ترشح هورمون آدرنالین است، تنها با کمی استراحت می‌توان به تپش میان قلب پایان داد و نیازی به استفاده از تکنیک‌ها و استرس و مصرف داروی خاصی نیست؛ اما به طور کلی هیچ علامت خاص و جدیدی را در قلب خود پشت گوش نیندازید؛ چون ممکن است با عواقب جدی و خطرناکی مواجه شوید؛ به این ترتیب توصیه ما به شما این است که با مراجعه و مشاوره گرفتن از پزشکان ماهر ما در مراکز درمانی‌مان بهترین نتایج را بگیرید.