زخم واریسی از بیماری‌های دردناک و آزاردهنده‌ای می‌باشد که برخی افراد به آن دچار می‌شوند و عوارض ناخوشایندی را برای آن‌ها به همراه می‌آورد. در این مقاله سعی می‌کنیم از جوانب گوناگون این بیماری را موردبررسی قرار دهیم و نحوه درمان واریس پا را باهم به اشتراک بگذاریم.

 

علت ایجاد زخم واریسی چه می‌تواند باشد؟

زخم‌ واریسی زمانی رخ می‌دهد که سیاهرگ‌های پا آن‌طور که باید خون را به سمت قلب برنگردانند. خون در رگ‌ها برگشت می‌کند و فشار را افزایش می‌دهد. در صورت عدم درمان، افزایش فشار و مایع اضافی در ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند باعث ایجاد زخم باز شود.

بیشتر زخم‌های وریدی روی ساق پا و بالای مچ پا رخ می‌دهد. این نوع زخم می‌تواند دیر التیام یابد. تا زمانی که درمان مناسب برای بهبود گردش خون در پاهای خود نداشته باشید، زخم ممکن است بهبود نیابد.

 

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم واریسی هستند؟

تعدادی از عوامل می‌توانند خطر ابتلا به زخم واریسی پا را افزایش دهند، ازجمله:

• چاقی یا اضافه‌وزن که باعث افزایش فشار بر رگ‌های پا می‌شود.

• مشکل در راه رفتن که موجب ضعیف شدن ماهیچه‌های ساق پا می‌گردد و متعاقباً بر گردش خون در وریدهای پا تأثیر می‌گذارد.

• ترومبوز ورید عمقی (DVT) که براثر آن لخته‌های خونی در پا ایجاد می‌شوند و می‌توانند به دریچه‌های ورید آسیب برسانند. این لخته خون حتی با خطر سکته قلبی، مغزی و آمبولی ریه ( انسداد رگ‌های منتهی به ریه) همراه است.

• وریدهای واریسی که همان وریدهای متورم و بزرگ‌شده ناشی از عملکرد نادرست دریچه‌ها می‌باشد.

• آسیب‌های قبلی واردشده به پا مانند شکستگی استخوان که ممکن است باعث DVT یا اختلال در راه رفتن شود.

• جراحی‌های قبلی روی ساق پا همچون تعویض مفصل ران یا تعویض زانو که از حرکت فرد جلوگیری می­کند.

انواع زخم پا ناشی از واریس چه عوارضی دارد؟

افزایش سن که باعث بروز بیماری­هایی همچون آرتروز در افراد مسن می‌گردد و حرکت کردن را برای آن‌ها سخت‌تر می‌کند.

 

بروز انواع زخم پا ناشی از بیماری واریس، اغلب دردناک و زیرپوستی هستند که بهبود آن‌ها بیش از ۲ هفته طول می‌کشد. انواع زخم پا معمولاً در قسمت داخلی پا، درست بالای مچ پا ایجاد می‌شوند. اگر زخم واریسی پا دارید، ممکن است به موارد زیر نیز مبتلا باشید:

• تورم مچ پا

• تغییر رنگ و تیره شدن پوست اطراف زخم

• سفت شدن پوست اطراف زخم که ممکن است باعث شود در پای خود احساس سفتی نمایید.

• احساس سنگینی در پاها پس از بروز انواع زخم پا

• درد یا تورم پاها

• قرمز شدن و پوسته‌پوسته شدن پوست و همچنین خارش پاها )اگزمای واریسی( به همراه انواع زخم پا

• پدیدارشدن وریدهای متورم و بزرگ روی پاها

• ترشحات نامطبوع و بدبو از انواع زخم پا

 

علائم عفونت زخم واریسی چیست؟

زخم واریسی پا می‌تواند مستعد عفونت باکتریایی باشد که خطرناک است و باید سریعا درمان شود. علائم عفونی شدن زخم واریسی عبارتند از:

• بدتر شدن درد

• ترشحات سبزرنگ یا ناخوشایند از زخم

• قرمزی و تورم پوست اطراف زخم

• درجه حرارت بالا (تب)

• بوی نامطبوع ناشی از زخم

 

برای زخم واریسی چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمایید؟

اگر که دچار زخم واریسی پا شده‌اید با پزشک خود تماس بگیرید چرا که بعید است آن‌ها به‌خودی‌خود بهتر شوند و معمولاً به درمان پزشکی تخصصی نیاز دارند.

همچنین اگر زخم واریسی پا در شما تشخیص داده‌ شده و علائمی دارید که نشان می‌دهد ممکن است عفونی باشد، باید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.

پزشک چگونه زخم واریسی را تشخیص می‌دهد؟

تشخیص این بیماری تا حد زیادی بر اساس علائم و معاینه پای آسیب‌دیده شما خواهد بود،  اگرچه ممکن است پزشک شما انجام آزمایش‌های اضافی دیگری را نیز لازم بداند ولی معمولا معاینه بصری کافی است.

در همین رابطه پس از مراجعه بیمار به مطب، پزشک از او درباره علائم مختلفی که مرتبط با زخم واریسی پا می‌باشد سؤال‌هایی خواهد نمود ازجمله اینکه آیا در مچ پای خود تورمی مشاهده کرده و یا اینکه آیا پوست ناحیه موردنظر تغییر رنگ داده یا سفت شده است؟

علاوه بر این، پزشک سعی می­کند با پرسش در مورد بیماری‌های زمینه‌ای قبلی یا آسیب‌های ایجادشده برای پاها که احتمالاً بیمار با آن‌ها مواجه بوده است، علت زخم را تشخیص دهد. این آسیب‌ها که پیش‌ازاین نیز درباره آن‌ها توضیحاتی ارائه گردید و در تشدید یا بروز زخم واریسی مؤثر می‌باشند، عبارتند از:

• دیابت

• ترومبوز ورید عمقی (DVT)

• جراحت یا جراحی در پای آسیب‌دیده

• زخم پای قبلی

وی همچنین پای بیمار را در حالت ایستاده و همچنین دراز کشیده معاینه می­کند چرا که رگ­هایی عنکبوتی هنگام ایستادن فرد، آشکارتر دیده می‌شوند و وقتی او دراز کشیده باشد، پزشک راحت‌تر می‌تواند زخم واریسی را مشاهده و مورد معاینه قرار دهد.

علاوه بر این نبض بیمار را در مچ پا بررسی و مورد بازبینی قرار می‌دهد تا مطمئن شود که شریان‌های پای بیمار به‌درستی کار می‌کنند. شایان‌ذکر است که برای رد بیماری شریانی محیطی (بیماری که بر عروق تأثیر می‌گذارد) به‌عنوان علت احتمالی بروز زخم واریسی، پزشک معالج آزمایشی را انجام می‌دهد که به‌عنوان مطالعه داپلر شناخته می‌شود.

این روشِ تشخیصی شامل اندازه‌گیری فشارخون در شریان‌های مچ پا و مقایسه آن با فشار در بازوهای بیمار می‌باشد. در چنین حالتی اگر فرد موردنظر به بیماری شریان محیطی مبتلا باشد، فشارخون در مچ پایش کمتر از بازوهای او خواهد بود.

انجام این آزمایش ازآن‌جهت مهم است که چون درمان اصلی زخم واریسی، بانداژ فشاری یا جوراب ساق بلند برای بهبود گردش خون ورید در پاهای بیمار است اگر فشار شریانِ مچ پا کم باشد، اعمال فشرده‌سازی بی‌خطر نیست

.

برای درمان زخم واریس چه باید کرد؟

پس از بروز زخم واریسی و مراجعه به پزشک معالج، وی برای درمان بیمار اقدامات مختلفی انجام می‌دهد که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشد و می‌تواند به این سؤال پاسخ دهد که برای درمان زخم واریس چه باید کرد؟

 

ارجاع به متخصص

هنگامی‌که پزشک معالج به‌منظور جواب دادن به این پرسش که برای درمان زخم واریس چه باید کرد؟ در مورد تشخیص علت بیماری مطمئن نباشد یا اگر مشکوک باشد که زخم واریسی به دلیل بیماری‌های شریانی، دیابت یا آرتریت روماتوئید ایجاد شده است یا خیر، در این صورت شما را به متخصص عروق ارجاع می‌دهد.

متخصص عروق نیز پس از گرفتن سابقه پزشکی و معاینه شما، ممکن است ضروری بداند که تحقیقات و آزمایشات بیشتری را به‌منظور برنامه‌ریزی کامل‌تر جهت درمان شما انجام دهد.

پاکسازی و پانسمان زخم

اولین اقدام جهت پاسخ دادن به این سؤال که برای درمان زخم واریس چه باید کرد؟ این است که هرگونه باقیمانده و بافت مرده از زخم واریسی برداشته شود و یک پانسمان مناسب را بر آن قرار دهند. این اقدام بهترین شرایط را برای بهبود زخم فراهم می‌کند.

در این حالت یک پانسمان ساده غیر چسبنده برای التیام زخم استفاده کرده و معمولاً هفته‌ای یک‌بار نیز آن را عوض می‌نمایند که البته اگر این کار توسط یک پرستار باتجربه در کلینیک درمانی انجام شود، بهتر و مؤثرتر خواهد بود.

فشرده‌سازی

برای بهبود گردش خون در پاها و درمان تورم ناشی از زخم واریسی، پزشک معالج یک باند فشاری محکم روی پای آسیب‌دیده اعمال می‌کند. این بانداژها به‌گونه‌ای طراحی ‌شده‌اند که پاهای بیمار را فشار داده و خون را تشویق می‌کنند تا به سمت قلب او جریان یابد.

انواع مختلفی از باند یا جوراب‌های الاستیک برای درمان زخم واریسی پا وجود دارد که ممکن است در 2، 3 یا 4 لایه مختلف ساخته شوند. استفاده از باند فشاری یک روش ماهرانه است و فقط باید توسط کارکنان آموزش‌دیده مراقبت‌های بهداشتی انجام شود. باند فشاری پا نیز یک ‌بار در هفته (زمانی که زخم مجدداً پانسمان می‌شود)، تعویض می‌گردد.

البته با توجه به اینکه باندهای فشاری هنگامی‌که برای اولین بار روی یک زخم ناسالم اعمال می‌شود، معمولاً دردناک است لذا پزشک معالج برای بیمار پاراستامول یا یک مسکن دیگر را تجویز می‌نماید.

زمانی که زخم شروع به بهبودی کند، درد نیز کاهش می‌یابد اما ممکن است10 تا 12روز طول بکشد. مهم است که بیمار باند فشاری خود را دقیقاً طبق دستورالعمل بپوشد و اگر مشکلی داشت، بهتر است به‌جای اینکه خودش در صدد رفع آن برآید با پزشک خویش مشورت نماید.

اگر بیمار احساس کند که باند فشاری، بیش‌ازحد سفت شده و در هنگام خواب برای او آزاردهنده می‌باشد، بهترین راه‌حل بلند شدن و یک پیاده‌روی کوتاه خواهد بود.

اما در شرایط زیر بیمار بایستی به باند پا ادامه ندهد و با پزشک خود تماس بگیرد:

• در قسمت جلوی مچ پای خود درد شدیدی احساس کند.

• درد شدید در بالای پای خود احساس نماید.

• انگشتان پا آبی و متورم شوند.

در این شرایط پس از برداشتن باند، بیمار باید پای خود را بالا نگه دارد و در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرد.

در برخی از کلینیک‌ها، گروه‌های متخصص از جایگزین‌های جدیدی برای باندهای فشاری مانند جوراب‌های مخصوص یا سایر دستگاه‌های فشاری استفاده می‌کنند. هرچند این تجهیزات ممکن است در همه مراکز موجود نباشد اما قطعاً می‌تواند روش درمان زخم واریسی را در آینده تغییر دهد.

درمان تورم در پاها و مچ پا

زخم واریسی ساق پا اغلب با تورم پا و مچ پا همراه می‌باشد که ناشی از مایعات است و می‌توان آن را با باندهای فشاری کنترل کرد. بالا نگه‌داشتن پا توسط بیمار نیز به کاهش تورم کمک می‌کند.

برای این حالت بیمار باید یک چمدان، بالشتک مبل یا گوه فومی را در زیر تشک خود قرار دهد تا در هنگام خواب پاهای او را بالا نگه دارد.

همچنین بیمار باید تا حد امکان فعال باشد و به فعالیت‌های عادی و روزانه خود ادامه دهد. ورزش منظم، مانند پیاده‌روی روزانه، به کاهش تورم پا کمک زیادی می‌کند. ضمناً بیمار باید از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت خودداری نموده و حداقل هر یک ساعت پاهای خود را بالا بیاورد.

درمان خارش پوست ناشی از زخم واریسی

برخی از افراد مبتلابه زخم واریسی دچار جوشِ پا همراه با پوسته‌پوسته شدن و خارش پوست می‌شوند. این حالت اغلب به دلیل اگزمای واریسی ایجاد می‌گردد که می‌توان با یک مرطوب‌کننده (نرم‌کننده) و گاهی اوقات یک کرم یا پماد کورتیکواستروئیدی ملایم آن را درمان نمود. در موارد نادر، ممکن است لازم باشد برای درمان به یک متخصص پوست ارجاع داده شوید.

خارش پوست همچنین می‌تواند ناشی از واکنش آلرژیک به پانسمان‌ها یا کرم‌های استفاده‌شده توسط پزشک معالج باشد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است بیمار نیاز به آزمایش آلرژی داشته باشد.

ضمناً بسیار مهم است که بیمار در صورت احساس خارش، از خاراندن پاها خودداری نماید زیرا به پوست آسیب می رساند و ممکن است منجر به زخم‌های بیشتر شود.

 

مراقبت‌های لازم برای درمان زخم وریدی ساق پا در طول درمان چگونه می‌باشد؟

هنگامی‌که زخم واریسی توسط پزشک معالج در حال مداوا می‌باشد، بیمار باید مراقبت‌های زیر را مدنظر قرار دهد تا به بهبود سریع‌تر زخم او کمک کند و درمان زخم وریدی ساق پا را شاهد باشد:

• سعی کند روزانه با پیاده‌روی منظم، تحرک داشته باشد. بی‌حرکت نشستن و ایستادن بدون بالا بردن پاها، می‌تواند زخم واریسی پا و تورم را بدتر کند و درمان زخم وریدی ساق پا را به تأخیر بیندازد.

• هر زمان که بیمار در حال نشسته یا دراز کشیده باشد بهتر است پای آسیب‌دیده خود را بالا نگه ‌دارد.

• بیمار باید به‌طور منظم پاهای خود را با حرکت دادن به بالا و پایین و چرخاندن آن‌ها در مچ پا، ورزش دهد. این کار می‌تواند گردش خون را در شریان‌ها بهبود ببخشد و منجر به کوتاه شدن زمان درمان زخم وریدی ساق پا شود.

• اگر اضافه‌وزن دارد، سعی کند با یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم وزن خود را کاهش دهد.

• سیگار را ترک کند و به‌هیچ‌عنوان مصرف الکل نداشته باشد. این اقدامات می‌تواند به بهبود سریع‌تر و درمان زخم وریدی ساق پا کمک نماید.

• مراقب باشد که پای آسیب‌دیده وی به علت زخم واریسی، آسیب دیگری نبیند و کفش راحت و مناسب بپوشد.

 

درمان عفونت زخم واریسی چگونه امکان‌پذیر می‌باشد؟

زخم واریسی گاهی اوقات ترشحات زیادی تولید می‌کند و دردناک‌تر می‌شود. همچنین احتمال دارد اطراف زخم مقداری قرمز گردد. این علائم و احساس ناخوشی از علائم ایجاد عفونت در محل زخم واریسی می‌باشد.

اگر زخم واریسی عفونی شد، باید طبق معمول تمیز و پانسمان شود. همچنین باید بیمار بیشتر اوقات پای خود را بالا بیاورد. یک دوره 7 روزه آنتی‌بیوتیک نیز توسط پزشک برای وی تجویز می‌شود. هدف از درمان آنتی‌بیوتیکی پاکسازی عفونت است اما آنتی‌بیوتیک‌ها زخم‌ها را بهبود نمی‌بخشند و فقط باید در دوره‌های کوتاه‌مدت برای درمان زخم‌های عفونی استفاده شوند.

همچنین لازم است بیمار هفته‌ای یک‌بار به مراقب بهداشتی خود مراجعه نماید تا پانسمان و باندهای فشاری او را تعویض کند. آن‌ها همچنین زخم را تحت نظر خواهند گرفت تا ببینند تا چه حد بهبود می‌یابد.

البته بد نیست بدانید هنگامی‌که زخم واریسی پا درمان گردید، ممکن است زخم دیگری در عرض چند ماه یا چند سال بعد ایجاد شود. مؤثرترین روش برای جلوگیری از بروز مجدد این بیماری، پوشیدن جوراب‌های فشاری در همه زمان‌هایی است که فرد از رختخواب بیرون می‌آید.

پزشک به او کمک می‌کند تا جورابی را پیدا نماید که متناسب بوده و بتواند درد را مدیریت نماید. پیروی از یک سبک زندگی سالم مانند رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم نیز از عود مجدد علائم واریس جلوگیری خواهد کرد.

چگونه می‌توان از ایجاد زخم واریسی جلوگیری نمود؟

شما می‌توانید به روش‌های مختلفی مانند پوشیدن جوراب فشرده، کاهش وزن و مراقبت از پوست، خطر ابتلا به زخم واریسی پا را کاهش دهید. همچنین درمان به موقع واریس راز اصلی جلوگیری از زخم واریسی است. افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم وریدی پا هستند کسانی هستند که قبلاً زخم پا داشته‌اند. مهمترین روش‌های جلوگیری از زخم واریسی عبارت است از:

جوراب‌های فشرده

اگر قبلاً زخم واریسی پا داشتید یا درخطر ابتلا به آن هستید، ممکن است پزشک شما درمان با جوراب‌های فشاری را توصیه کند. همان‌طور که قبلاً گفته شد این جوراب‌ها به‌طور ویژه برای فشار دادن پاهای شما طراحی ‌شده‌اند و گردش خون شما را بهبود می‌بخشند.

آن‌ها معمولاً در مچ پا تنگ‌تر هستند و در بالای پای شما کمتر فشرده می‌شوند. این کار باعث می‌شود خون به سمت قلب شما بهتر جریان یابد. برای مؤثرتر بودن، این جوراب‌ها را باید هنگام بیرون رفتن بپوشید و فقط شب‌ها درآورید.

جوراب‌های فشرده در اندازه‌ها، رنگ‌ها، سبک‌ها و فشارهای مختلف موجود هستند و بهترین نوع آن برای شما نوعی است که متخصص تجویز می‌کند.

کاهش وزن

اگر چاق هستید یا اضافه‌وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند به درمان و پیشگیری از زخم واریسی پا کمک کند. اضافه‌وزن منجر به فشار زیاد در وریدهای پا می‌شود که می‌تواند به پوست شما آسیب برساند. با توجه به اینکه زخم واریسی در بین افرادی که اضافه‌وزن دارند بسیار شایع‌تر است لذا برای کمک به کاهش وزن، ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم و متعادل توصیه می‌شود.

همچنین باید از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید و به خاطر بسپارید که بالا بردن پاها در هر وضعیتی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

درمان مشکلات زمینه‌ای

درمان وریدهای واریسی شدید ممکن است به جلوگیری از تورم یا زخم واریسی پا کمک کند. این درمان‌ها ممکن است شامل روشی باشد که در آن‌ یک لوله نازک و منعطف به نام کاتتر در وریدهای آسیب‌دیده قرار داده می‌شود و از امواج رادیویی با فرکانس بالا یا لیزر برای مهر و موم کردن آن‌ها استفاده می‌شود.

همچنین افرادی که بیماری‎های زمینه‌ای مانند دیابت دارند که منجر به مشکلاتی در انعقاد خون می‌شود، با کنترل آن بیماری می‌توانند از چنین زخم‌هایی جلوگیری کنند.

از طرف دیگر، ممکن است برای ترمیم آسیب وارده به وریدهای پا یا برداشتن وریدهای آسیب‌دیده، به‌طورکلی به جراحی نیاز داشته باشید.

 

سخن پایانی

زخم واریسی پا که گاهی پس از بروز واریس ایجاد می‌شود یکی از عوارض آزاردهنده بیماری رگ‌های عنکبوتی بوده و ممکن است مدت‌ها فرد را با درد و رنج مواجه نماید. در این مقاله ضمن پرداختن به علت ایجاد زخم واریسی، نحوه جلوگیری و نیز درمان زخم واریسی را تشریح نمودیم و از مراقبت‌هایی که می‌تواند مانع از بروز مجدد آن گردد، سخن گفتیم.

بدون تردید زخم واریسی در صورت مراجعه سریع به پزشک معالج، درمانِ ساده‌ای دارد که برخی از روش‌های درمانی آن به‌تفصیل بیان گردید. اگر می‌خواهید از زخم واریسی پای خود رهایی یابید و دیگر با این بیماری ناخوشایند مواجه نباشید از طریق شماره تلفن‌های مندرج در بخش تماس با ما، همکاران ما را در جریان مشکل خود قرار دهید تا این عزیزان مراجعه به بهترین متخصصین مرکز را برایتان تسهیل نمایند.

در این مرکز جدیدترین متدهای درمان زخم واریسی توسط خبره‌ترین پزشکان برای شما به کار گرفته می‌شود تا درمان سریع‌تر و بهتری را تجربه نمایید.